آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امتیاز انسان بر سایر موجودات «علم» اوست. قرآن می فرماید: «اى آدم، آنها را از اسامى و اسرار موجودات آگاه كن و هنگامى كه آدم(ع) آنها را آگاه ساخت فرمود: نگفتم آنچه را شما آشكار يا پنهان مى كنيد مى دانم؟». اين سخن پس از اين بود كه ملائكه جنبه فساد انسان را در نظر گرفته بودند؛ ولى پس از اينكه آگاهى و دانش او را درك كردند، خاضع شده و سر تسليم فرود آوردند. بنابراین علم و دانش او موجب امتيازش شد و انسانها هم به نسبت علم خود بر ديگرى برترى دارند. پیامبر(ص) تاکید کرده که قیمت هر فرد به اندازه علم اوست.

امتياز انسان بر سائر موجودات به وسيله «علم» است، در قرآن چنين مى خوانيم: «قَالَ يَا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَّكُمْ إِنِّى أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ»؛(1) (فرمود: اى آدم، آنها را از اسامى و اسرار موجودات آگاه كن و هنگامى كه آدم(عليه السلام) آنها را آگاه ساخت، فرمود: نگفتم من غيب آسمانها و زمين را مى دانم و نيز آنچه را شما [فرشتگان] آشكار مى كنيد يا پنهان مى داشتيد).
اين سخن پس از اين بود كه ملائكه جنبه فساد انسان را در نظر گرفته بودند؛ ولى پس از اين كه آگاهى و دانش او را درك كردند، در برابر امر خداوند در مورد سجده بر آدم(عليه السلام) خاضع شده و سر تسليم فرود آوردند، و علتى بر مسجود بودن آدم(عليه السلام) نبود؛ مگر علم و دانش او كه موجب امتياز او شد و انسانها هم به نسبت علم خود بر ديگرى برترى دارند، پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمودند: «اَكْثَرُ النّاسِ قِيمةً اَكْثَرُهُم عِلْمَاً وَ اَقَلُّ النّاسِ قِيمَةً اَقَلُّهُم عِلْماً»(2)؛ (آن كس كه علمش از همه افزونتر باشد، قيمتش از همه بيشتر است و آن كسى كه علمش از همه كمتر باشد، قيمتش كمتر). و وقتى [حضرت آدم(علیه السلام)] مسجود ملائكه شد مسلماً بر سائر موجوداتى كه اين آگاهى را ندارند، تفوّق و برترى دارد.(3)