بنی امیه در دوران کوتاه تاریخ خود ظلم ها و جنایات وحشتناکی را در حق بنی هاشم انجام دادند و سرانجام در زمان «سفّاح» نخستين خليفه عبّاسي انتقام سختی از آنان گرفته شد. سران بنی امیه از سفّاح، امان خواستند و او نیز پاسخ محبت آمیزی به آنان داد؛ اما از فکر انتقام بنی امیه غافل نبود، تا آن که اشعار «سُدیف» در بیان مظلومیت بنی هاشم و ظلم های بنی امیه، آتش انتقام را در سفّاح شعله ور ساخت و بالاخره همه سران بنی امیه را در يك مجلس به هلاکت رساند.

عابس بن ابی شبیب شاکری از بزرگان شيعه و رئيس قبيله بنى شاكر بود، ایشان مردى شجاع و سخنور و عابدى شب زنده دار و از دوستان مخلص اميرمؤمنان(ع) بود. هنگامى كه مسلم بن عقيل(ع) وارد كوفه شد با تمام توان از مسلم حمايت كرد تا آنكه مسلم او را با نامه اى به سوى امام(ع) فرستاد. هنگامی که در روز عاشورا به میدان رفت، کسی جرات نکرد به مصافش بیاید، و ناجوانمردانه او را سنگ باران کردند. او زره از تن بیرون آورده و به سمت دژخیمان اموی حمله ور شد و بعد از شهادت سرش به سوی امام حسین(ع) پرتاب شد.

جامعه عراق در زمان حکومت زبیریان، خواستار اصلاحات اجتماعى و حمايت از موالى، و انتقام خون شهدای کربلا از بنی امیه بودند و به اميد تأمين اين خواسته ها با ابن زبير بيعت كردند؛ اما عملاً دریافتند حكومت ابن زبير چندان تفاوتى با حكومت امويان ندارد. از این رو مردم از اطراف ابن زبير پراكنده شده و از قيام مختار جمایت كردند مختاری که خود را وابسته به «محمد بن حنفيه»، دانسته و شعار خود را «يالثارات الحسين» قرار داده بود.

امام حسین(ع) در روز عاشورا به برخی از کوفیانی که به ایشان نامه نوشته و در سپاه دشمن حضور داشتند فرمود: «اى شبث بن ربعى! اى حجّار بن ابجر! اى قيس بن اشعث! اى يزيد بن حارث! آيا شما براى من نامه ننوشتيد كه درختان ما ثمر داده است و باغ ها سرسبز شده و چاه ها پرآب گشته و تو در سرزمينى پا مى گذارى كه لشكرى آراسته و انبوه در خدمت تو است، پس به سوى ما بيا».

مورّخين تعداد شهداى حمله اوّل در روز عاشورا را تا چهل نفر ثبت كرده اند. در مناقب ابن شهر آشوب نام 28 تن از اين شهدا آمده است. اسامى تعدادى از آنها نيز در منابع ديگر ذكر شده است. ازجمله ایشان: ادهم بن اميّة، اميّة بن سعد طائى، بشر بن عمرو، جابر بن حجّاج، حباب بن عامر، جَبَلَة بن على شيبانى، جُنادة بن كعب انصارى و ... بودند.

مسلم بن عوسجه از یاران با وفا و شجاع امام حسین(ع) بود و در کوفه سکونت داشت. او از جمله كسانى بود كه براى امام حسين(ع) نامه نوشته و آن حضرت را به كوفه دعوت نموده بود. او پس از ورود ابن زياد به كوفه و شهادت مسلم بن عقيل به همراه اهل و عيالش از كوفه خارج شد و به آن حضرت پيوست و تا آخرين قطره خون خود وفادار ماند.  مسلم در آخرین لحظه های عمرش به جناب حبیب بن مظاهر این گونه وصیت کرد: وصيت من اين است كه تا آخرين قطره خون از پيشواى خود دفاع كنى.

مسلماٌ تشکیل حکومت که مهمترین رکن از ارکان اسلام می باشد، یکی از اهداف قیام حسینی بوده است و این که امام حسین(ع) مسلم بن عقیل را برای بیعت گرفتن از مردم به کوفه فرستاد نیز به همین نکته اشاره دارد. گرچه بی وفایی مردم کوفه مانع عملی شدن این هدف شد اما لازم است این هدف امام بازگو شود تا جهان براى حکومت حضرت مهدى(ع) آماده شود.

از خاندان عقيل در نهضت عاشورا نه تن به فيض شهادت نايل آمدند: 1- عبدالله بن مسلم بن عقيل. 2- جعفر بن عقيل. 3- عبدالرحمان بن عقيل. 4- محمد بن مسلم بن عقيل. 5- محمد بن عقيل. 6- عبدالله بن عقيل. 7- على بن عقيل. 8-  محمد بن ابى سعيد بن عقيل. 9- مسلم بن عقيل كه در كوفه به شهادت رسيد.

امام حسین(ع) بعد از منع شدنش از حرکت به سوی کوفه، نامه ای را خطاب به بزرگان و مردم کوفه نوشت و از سرنوشت شوم مردمان ساکت در برابر ستم و بدعت گزاری حاکمان گفت و با یادآوری ظلم و فساد بنی امیه، نامه ها و دعوت های کوفیان درباره خود را متذکر شد و اعلام کرد اگر آنها همچنان در عهدی که برای همراهی بسته اند، پایبند باشد، ایشان نیز حاضر است رهبری آنها را به عهده بگیرد اما اگر عهدشکنی کنند، این کار از آن هاعجیب نیست. آن ها با این کار فقط خود را از سعادت بی بهره و آینده شان را تباه ساخته اند.