رسول خدا(ص) در این باره به مسلمین تاکید می نماید که وظيفه شما در اين ماه آن است كه به فقرا و مساكين صدقه بدهيد و اين تصدق نيز بايد با احترام و قصد قربت باشد نه با تحقير يا ترحّم. ایشان همگان را به افطاري دادن ترغيب کرده می فرماید: «هر كس در ماه رمضان به خاطر خدا به روزه ‏دار افطاری بدهد، خداوند ثواب آزاد كردن بنده ‏اي را به او مي دهد و گناهانش را می ‏بخشد. عرض كردند: ما توانايي افطاری دادن نداريم چگونه به اين فيض برسيم؟ فرمود: از آتش جهنم خود را برهانيد هر چند به اندازه افطاري يك خرما يا نيمی از آن باشد».

اين كه در بعضي از روايات آمده است كه: «روزه بگيريد تا گرسنه شويد و درد گرسنگان را بچشيد»، به آن خاطر است كه در قيامت عدّه ‏اي واقعاً گرسنه هستند و هر چه غذا مي‏ خورند سير نمي شوند و علتش اين است كه آنها در دنيا هرگز سير نمي شدند؛ چون حسّ آز و طمع تمام شدني نيست؛ لذا توصيه شده كه بيشتر به فكر گرسنگي و تشنگي قيامت باشيد تا به فكر گرسنگي و تشنگي ديگران.

محمّد بن ابى حذیفة بن عتبة پسر دایی معاویه و از یاران على(ع) بود. بعد از شهادت علی(ع) معاویه او را به زندان انداخت و روزی او را فراخواند و به او گفت: آیا به گمراهى خود نسبت به على(ع) پى نبردی؟ محمّد گفت: اسلام ذرّه اى تو را دگرگون نکرده است و نشانه آن سرزنش من به خاطر محبّتم به على(ع) است. من همواره تا زنده ام تو را دشمن مى دارم.

خداوند از ميان تمام عبادات، «روزه» را به خود نسبت داده و فرموده: «روزه مال من است و من خود به آن جزا مي ‏دهم». اين سخن شایسته دقت است. انسان گاه از سحر تا افطار امساك مي كند؛ تلاشي كه منجر می شود به جهنم نرود يا حداكثر وارد بهشت بشود؛ بهشتي كه «جنّاتٌ تجري منْ تحتها الأنهار» است؛ اما به آن بهشت كه «فادْخلي في عبادي و ادْخلي جنّتي» نمی رساند. این حدیث قدسی می خواهد در انسان شوق ايجاد كند تا عاشق خدا شود و برای لقای او تلاش کند و می فهماند روزه، ضمن اينكه حكم خاصی دارد، حكمتي هم دارد، و آن لقا و محبت خداست.

حكمت گرفتن «روزه» براي اين است كه انسان به «تقوا» برسد و انسان باتقوا دو درجه دارد: يكي همان بهشتي كه در آن نعمتهاي فراوان موجود است و اين براي لذايذ ظاهري است. يكي هم مقام «عنداللهی» شدن است؛ «في مقعد صدقٍ عند مليكٍ مقتدر» در اين مرحله ديگر سخن از سيب و گلابي نيست؛ چون جنت و نهر، مأكولات و مشروبات از آنِ جسم و بدن اوست امّا لقاي حق براي روح اوست و اين سرّ و باطن روزه است.

درباره وجه تسمیه ماه رمضان به «شهر الله» می توان گفت: چون در اين ماه «صوم الله» مطرح است و روزه مال خداست و اين ماه، ماه روزه است، ماه رمضان را «شهر الله» مي ‏نامند. در روايتی فرموده ‏اند: «نگوييد رمضان آمد، رمضان رفت، بگوييد: ماه رمضان آمد و ماه رمضان رفت؛ زيرا رمضان اسمی از اسماي مبارك خداي سبحان است». اگر انسان در شهر الله، به لقاء الله نرسد، به باطن روزه نرسيده؛ بلكه روزه‏ ای در سطح طبيعت گرفته است، پاداشی هم كه به او مي رسد در همان سطح خواهد بود.

روزه در سه بخش از زندگى انسان تأثیر گذار است: الف) اثرات تربیتى: روزه روح انسان را تلطیف و اراده انسان را قوى و غرائز او را تعدیل مى کند. ب) اثر اجتماعى روزه: روزه یک درس مساوات و برابرى در میان افراد اجتماع است زیرا افراد متمکن وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس درک می کنند. ج) اثر بهداشتى و درمانى روزه: در طب امروز و همچنین طب قدیم، اثر معجزه آساى امساک در درمان انواع بیمارى ها به ثبت رسیده و قابل انکار نیست از این رو پیامبر می فرماید: «صُومُوا تَصِحُّوا».

احکام اسلام از جمله وظیفه نماز و روزه، اختصاص به محیط معیّنى ندارد و در همه مناطق قابل اجراست، از این رو فقها در کتاب هاى فقهى خود، به تبیین نماز و روزه در مناطق قطبی پرداخته اند. مثلا، مرحوم آیت الله سیّد محمّد کاظم یزدى، در کتاب «عروة الوثقى» می نویسد: «چنین اشخاصى موظّفند نماز و روزه خود را بر طبق مناطق معتدله انجام دهند».

دانشمندان معاصر اهل سنت در آثار خود مقام و منزلت امام کاظم(ع) را ستوده اند. همانند شیخ مؤمن شبلنجى مى نویسد:«برخى از اهل علم گفته اند: کاظم همان امام بزرگوار، نمونه، حجت خدا و دانشمندى است که شب ها را به سحر آورده و روزها را روزه دار بود». هم چنین یوسف بن اسماعیل نهبانى مى گوید:«موسى کاظم یکى از اعیان بزرگان امامان از سادات ما آل بیت کرام و هادیان اسلام بود. خداوند ما را به برکات آنان نفع دهد و ما را بر محبّت آنان و محبّت جدّشان بمیراند».