بر اساس آیات قرآن، پیامبر(ص) «امّى» بود و نياز به كاتبانى داشت تا در شؤون مختلف از جمله وحى او را ياري دهند؛ لذا در مكّه و در مدينه زبده ترين با سوادان را براى اين امر انتخاب فرمود. اولين كسى كه در مكّه عهده دار كتابت شد امام على‌(ع) و اوّلين كس در مدينه «أُبىّ بن ‌كعب انصارى» بود. از ديگر كاتبان وحي مي توان به زيد بن ثابت، خلفاى ثلاثه، زبير بن عوام، خالد و أبان دو فرزند سعيد بن العاص، حنظله اُسَيدى، علاء بن حضرمى، خالد بن وليد، عبدالله ‌بن رواحه، محمد بن مسلمه، عبدالله ‌بن ابى سلول، مغيرة‌ بن شعبه، عمرو بن العاص، معاوية ‌بن ‌ابى سفيان، جهم يا جهيم بن صلت، معيقب بن ‌ابى فاطمه و شرحبيل بن حسنه اشاره كرد.

متأسفانه مسلمانانی که جانشین بر حق پیامبر(ص) را کنار زده بودند، کم کم سیره پیامبر (ص) را که مبتنی بر اخلاق و ارزشهای انسانی بود، ترک کردند. این امر موجب شد که در تعامل با مردم، از جمله در فتح ایران، گاهی مرتکب اعمالی شوند که هیچ سنخیتی با آیین الهی اسلام و سیره پیامبر(ص) ندارد. ریشه این رفتارها را می توان در دو چیز دانست: 1- حاکمانی که حکومت را غصب کرده بودند و صلاحیت علمی، عملی و اخلاقی برای رهبری نداشتند. 2- مردمی که بدلیل نوپایی اسلام، هنوز آگاهی و پایبندی لازم به تعالیم اسلامی را نداشتند.

پس از نزول آیات ربا، «خالد بن ولید» از پیامبر(ص) سوال کرد؛ پدرم معاملات ربوى داشت، حال وصیت کرده است مبالغى از سودهاى ربوی که هنوز پرداخت نشده است، تحویل بگیرم، آیا این عمل براى من جایز است؟ آیات فوق نازل شد و مردم را به شدت از این کار نهى کرد. لذا پيامبر(ص) نخست، مطالبات ربوي بستگان خود را الغاء کرد و به فرماندار«مکّه» نیز دستور داد: اگر«آل مغيره» دست از رباخواري بر ندارند با آنها بجنگد.

هنگامى که پیامبر(ص) وارد سرزمین حدیبیه شدند، خالد بن ولید به سرپرستى یک گروه براى جلوگیرى از پیشروى مسلمانان در کوه هاى نزدیک مکّه مستقر شد، پیامبر(ص) با مسلمانان نماز ظهر را به جماعت ادا کرد .خالد از مشاهده این صحنه به نفرات خود گفت: باید موقع نماز عصر با یک حمله غافلگیرانه کار مسلمانان را یکسره ساخت، آیه فوق نازل شد و دستور نماز خوف را به مسلمانان داد.

در آيات 278 و 279 سوره «بقره» که مربوط به مسأله حرمت ربا می باشد، آغاز آيه خطاب به «مؤمنان» است و پايان آن نیز ترك رباخوارى را نشانه ايمان مى شمرد. این نحوه خطاب می تواند بدین دلیل باشد که چون قبل از نزول این آيات ربا خوارى ممنوع نشده بود، در ميان مردم رواج داشت و آلودگی آن زندگی شان را فرا گرفته بود. لذا خداوند مومنان را مخاطب قرار داده، از آنها می خواهد به ربا دست نیالایند.