آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

هنگامى که پیامبر(ص) وارد سرزمین حدیبیه شدند، خالد بن ولید به سرپرستى یک گروه براى جلوگیرى از پیشروى مسلمانان در کوه هاى نزدیک مکّه مستقر شد، پیامبر(ص) با مسلمانان نماز ظهر را به جماعت ادا کرد .خالد از مشاهده این صحنه به نفرات خود گفت: باید موقع نماز عصر با یک حمله غافلگیرانه کار مسلمانان را یکسره ساخت، آیه فوق نازل شد و دستور نماز خوف را به مسلمانان داد.

در آیات (102 ـ 103) سوره «نساء» می خوانیم: «وَ إِذا کُنْتَ فیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَکَ وَ لْیَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدُوا فَلْیَکُونُوا مِنْ وَرائِکُمْ وَ لْتَأْتِ طائِفَةٌ أُخْرى لَمْ یُصَلُّوا فَلْیُصَلُّوا مَعَکَ وَ لْیَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذینَ کَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِکُمْ وَ أَمْتِعَتِکُمْ فَیَمیلُونَ عَلَیْکُمْ مَیْلَةً واحِدَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ إِنْ کانَ بِکُمْ أَذىً مِنْ مَطَر أَوْ کُنْتُمْ مَرْضى أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَکُمْ وَ خُذُوا حِذْرَکُمْ إِنَّ اللّهَ أَعَدَّ لِلْکافِرینَ عَذاباً مُهیناً * فَإِذا قَضَیْتُمُ الصَّلاةَ فَاذْکُرُوا اللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِکُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقیمُوا الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ کانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنینَ کِتاباً مَوْقُوتاً»؛ (و هنگامى که در میان آنها باشى و [در میدان جنگ] براى آنها نماز برپا کنى، باید دسته اى از آنها با تو [به نماز] برخیزند و سلاح هایشان را با خود برگیرند؛ و هنگامى که سجده کردند [و نماز را به پایان رساندند] باید به پشت سر شما [به میدان نبرد] بروند، و آن دسته دیگر که نماز نخوانده اند [و مشغول پیکار بوده اند] بیایند و با تو نماز بخوانند؛ آنها باید وسایل دفاعى و سلاح هایشان را [در حال نماز] با خود حمل کنند؛ [زیرا] کافران آرزو دارند که شما از سلاح ها و متاع هاى خود غافل شوید و یک باره به شما هجوم آورند. و اگر از باران ناراحتید و یا بیمار [و مجروح] هستید مانعى ندارد که سلاح هاى خود را بر زمین بگذارید؛ ولى وسایل دفاعى [مانند زره و خُود] را با خود بردارید! خداوند، عذاب خوار کننده اى براى کافران فراهم ساخته است. * و هنگامى که نماز را به پایان رساندید، خدا را یاد کنید؛ ایستاده و نشسته و در حالى که به پهلو خوابیده اید! و هر گاه آرامش یافتید [و حالت ترس زائل گشت]، نماز را [به طور معمول] انجام دهید؛ زیرا نماز وظیفه ثابت و معینى براى مؤمنان است).
شأن نزول:
هنگامى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) با عده اى از مسلمانان به عزم «مکّه» وارد سرزمین «حدیبیه» شدند و جریان به گوش قریش رسید، «خالد بن ولید» به سرپرستى یک گروه دویست نفرى براى جلوگیرى از پیشروى مسلمانان به سوى «مکّه» در کوه هاى نزدیک «مکّه» مستقر شد، هنگام ظهر «بلال» اذان گفت و پیامبر(صلى الله علیه وآله) با مسلمانان نماز ظهر را به جماعت ادا کردند.
«خالد» از مشاهده این صحنه در فکر فرو رفت و به نفرات خود گفت: در موقع نماز عصر که در نظر آنها بسیار پرارزش است و حتى از نور چشمان خود آن را گرامى تر مى دارند، باید از فرصت استفاده کرد و با یک حمله برق آسا و غافلگیرانه در حال نماز، کار مسلمانان را یکسره ساخت، در این هنگام آیه فوق نازل شد و دستور نماز خوف را که از هر حمله غافلگیرانه اى جلوگیرى مى کند به مسلمانان داد.(1)
این خود یکى از نکات اعجاز قرآن است که قبل از اقدام دشمن، نقشه هاى آنها را نقش بر آب کرد، و لذا گفته مى شود: «خالد بن ولید» با مشاهده این صحنه ایمان آورد و مسلمان شد.(2)