امام علي(ع) پس از شنيدن خبر خريد خانه توسط شريح بن حارث قاضي ایشان در كوفه، در نامه ای به او فرمودند: «اى شريح بزودى كسى به سراغت مى آيد كه بدون نگاه به قباله ات، تو را از آن خارج کرده و به قبرت تحويل می دهد، اى شريح! نگاه كن نكند اين خانه را از غير مال خود خريده باشى يا بهاى آن را از غير مال حلال پرداخته باشى كه هم دنيا را از دست داده اى و هم آخرت را ...».

در قرآن آيات متعددى وجود دارد كه حكايت از بقاى روح و استقلال آن دارد. خداوند در قرآن می فرماید: «هرگز گمان مبر آنها كه در راه خدا كشته شده اند، مردگانند؛ بلكه آنها زنده اند و در نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند»، اين آيه صراحت در بقاى روح شهداء دارد و البته روح آنان تفاوتی با ارواح ديگران ندارد. هم چنین می فرماید: «فرشته مرگ شما را مى گيرد»، در واقع به جاى مرگ تعبير به گرفتن شده؛ زیرا با مرگ جسم، انسان بكلى نابود نمى گردد و چيزى از او باقى مى ماند که باز اشاره به مسئله بقاى روح است.

از بررسى موارد متعددى از قرآن مجید که درباره مرگ سخن به میان آورده، استفاده مى شود: گرفتن ارواح به دست یک فرشته معین نیست، بلکه فرشتگانى هستند که این وظیفه را به عهده دارند و مأمور انتقال ارواح آدمیان از این جهان به جهان دیگرند، و آیاتی که در آن به صورت جمع آمده اند نیز از شواهد این موضوع است، و اگر مى بینیم در بعضى از آیات، این موضوع به «ملک الموت»؛ (فرشته مرگ) نسبت داده شده، از این نظر است که او بزرگ فرشتگان مأمور قبض ارواح است.

پیامبر(ص) مى فرماید: بیماریها و دردها قاصدان مرگ اند. هنگام مرگ بیمار از دیدن فرشته مرگ وحشت مى کند و آن را بى مقدمه مى پندارد ولى او مى گوید: اى بنده خدا چه اندازه خبر بعد از خبر، و پیک بعد از پیک، براى تو فرستادم؟ پس دعوت پروردگارت را اجابت کن! خواه با میل و خواه با اکراه! وقتی فریاد بستگان میت بلند مى شود، می گوید: اگر مى خواهید گریه کنید، بر خویشتن بگریید، من باز هم کراراً به میان شما مى آیم! تا یک نفر از شما را باقى نگذاریم.

در برخی از آیات قرآن، خداوند قبض ارواح را به خود نسبت داده اما دسته ای دیگر از آیات، قبض ارواح را فعل فرشته مرگ و یا فرشتگان قبض کننده روح می داند. با این وصف، به عقیده مفسرین، بين آيات هیچ منافاتى نيست؛ زیرا بر اساس سنت الهی، فرشتگان مامور اجراى فرامین الهی هستند، پس قبض از يكسو فعل خداست، چرا كه او فرمان داده، و از يكسو فعل فرشتگان، چون آنها آن را انجام می دهند. البته، فرشته مرگ معنى جنس دارد و جنس نیز مفهوم عمومیت داشته و آنها گروهى از فرشتگان هستند كه عزرائيل بزرگ آنها است.

همان گونه كه ورود روح در بدن بر ما مبهم است، مسأله قبض روح نيز چندان روشن نیست؛ همين اندازه مى دانيم كه به هنگام قبض روح، رابطه روح از جسم بريده مى شود. آنچه در روايات اسلامى در این زمینه آمده است به نظر مى رسد تشبيه و اشاره باشد. زیرا که درک مسائل مربوط به عالم ماوراء طبيعت بوسیله ذهن مادی بسیار مشکل است. بر اساس تشبیهات روایات، تمام دنیا برای فرشته مرگ همانند کف دست است و يا اين كه فرشتگان قبض ارواح در جهان پراكنده اند و به ماموریت خود می پردازند.

خواب» برادر «مرگ» است و شکل ضعیفى از آن، چرا که خداوند هنگام خواب روح انسان را می گیرد البته ارتباط آن را با بدن کاملا قطع نمی کند، از این رو خداوند می فرماید: «ارواح کسانى را که فرمان مرگ آن ها را صادر کرده نگه مى دارد [به گونه اى که هرگز از خواب بیدار نمى شوند] و ارواح دیگرى را که فرمان ادامه حیاتشان داده به بدنهایشان باز مى گرداند، تا سرآمد معینى». از این رو روح نسبت به بدن داراى سه حالت است: ارتباط تام (حالت حیات و بیدارى)، ارتباط ناقص (حالت خواب)، قطع ارتباط به طور کامل (حالت مرگ).

امام صادق(ع) در ارتباط با قبض روح انسان مومن می فرماید: «هنگامى که فرشته مرگ براى قبض روح انسان مومن مى آید، اظهار ناراحتى مى کند، فرشته مرگ مى گوید: اى ولى خدا ناراحت نباش! سوگند کس که محمد(ص) را مبعوث کرده، من بر تو از پدر مهربانترم، درست چشمهایت را بگشا و ببین، او نگاه مى کند، پیامبر(ص)، و ائمه معصومین(ع)، را مى بیند، ناگهان گوینده اى از سوى پروردگار بزرگ ندا مى دهد؛ به سوى پروردگارت باز گرد، در حالى که تو، به ولایت آنها راضى هستى و او با ثوابش از تو خشنود است.