با وجود بالا بودن مقام شهدا در اسلام و تأكيد قرآن در مورد جايگاه آنان؛ انسان‌هاي عفيف و پاكدامن از مقام شهيد برخوردارند؛ چراكه «جهاد اكبر»، جهاد با نفس است و كسى كه در ميدان «جهاد اكبر» باشد مانند كسى است كه در ميدان «جهاد اصغر» حاضر بوده و حتی بالاتر از آن است.

براى كنترل شهوات راه هاى بسيارى وجود دارد كه بخشى جنبه كلّى و عمومى دارد؛ يعنى، در تمام مفاسد اخلاقى جارى است، مانند: پاك بودن محيط، نقش معاشران و دوستان، تربيت خانوادگى، مسايل فرهنگى و مانند آن. بخش ديگر، جنبه خصوصى دارد؛ يعنى، مربوط به «عفّت» در مسايل جنسى و ساير خواست هاى نفسانى است كه عمده ترين راه هاي كنترل در اين خصوص عبارتند از: حجاب و ترك خودآرايى در انظار عموم، عدم اختلاط زن و مرد و کنترل و نظارت بر مطبوعات و رسانه هاى تصويرى.

قرآن درباره بهترين مورد انفاق، مى فرمايد: «انفاق شما بايد براى نيازمندانى باشد كه در راه خدا محصور شده و نمى توانند سفرى كنند، از شدت خويشتن دارى و عفاف، افراد بى اطلاع، آنها را غنى مى پندارند؛ در حالى كه آنها را از چهره هايشان مى شناسى و هرگز با اصرار چيزى را از مردم نمى خواهند». به هر حال، قرآن مجيد اين گروه از عفيفان را در آيه فوق با تعبيرات مختلف ستوده است و آنها را به عنوان الگو براى ساير مسلمانان معرّفى نموده است.

در سوره «یوسف(ع)» به شرح زندگی پر ماجرای حضرت یوسف(ع) و بیان مقام والای عفت و پارسایی او پرداخته شده است. آری ايشان در سخت ترين شرايط كه تمام اسباب گناه فراهم بود، خود را حفظ كرد و به خدای خويش پناهنده شد و از كوره يك امتحان بزرگ الهى، آبرومندانه بيرون آمد و سرانجام به خواست خداوند، بر تخت قدرت عزيز مصر تكيه زد و با حفظ آبرو و تقوا، به همه چيز رسيد؛ در حالى كه همه آلودگان رسوا شده و كنار رفتند.

قرآن در عبارت هاى كوتاه و بسيار پرمعنى، پاكدامنى و عفّت را يكى از خصلت هاى برجسته مؤمنان دانسته و مى گويد: «آنها كسانى هستند كه دامان خود را از آلودگى به بى عفتى حفظ مى كنند و تنها آميزش جنسى با همسران و كنيزانشان دارند كه در بهره گيرى از آنان، ملامت نمى شوند». همچنین خداوند در سوره «احزاب» بیان می کند که ده گروه از مردان و زنان برجسته را مورد مغفرت و اجر عظيم قرار مى دهد كه نهمين آنها مردان و زنانى است كه دامان خود را از آلودگى به بى عفّتى، نگه داشته و پاكدامن و عفيف اند.

در منابع حديثى، اهمّيّت فوق العاده اى به «عفّت» داده شده از آن جمله اينكه: «هيچ عبادتى در پيشگاه خداوند، برتر از عفّت در برابر شكم و مسايل جنسى نيست». «كدام تلاش در راه اطاعت خدا، برتر از عفّت در مقابل شكم و مسايل جنسى است». «هنگامى كه خداوند خير و خوبى براى بنده اش بخواهد؛ به او توفيق مى دهد كه در برابر شكم و شهوت پرستى عفّت پيدا كند». «ارزش هر كس به اندازه همّت او و صداقت هر كس به اندازه شخصيت او و عفّت هر كس به اندازه غيرت اوست» و ... .

قصه حضرت يوسف(ع) تبلور مقام «عفّت» است. زيبايي غيرقابل وصف يوسف(ع) و دلباختگي ملكه و ديگر زنان مصر، راه را براي آلودگي گناه باز نمود؛ اما لطف خاص خداوند به كمك يوسف(ع) آمد. نكته مهم اين است كه گاه يك لحظه حساس سرنوشت‌ انسان را تا آخر عمر رقم مي زند. يك ساعت هوس بازي ممكن بود به قيمت جان و افتادن از مقام نبوت تمام شود. کما اینکه ابن سيرين به خاطر مبارزه با نفس به علم تعبير خواب دست يافت، اما «برصيصاي عابد» به گناه آلوده شد و سبب کافر مردن خود شد.

واژه «طیبات» در قرآن در مضامين متعددی به كار رفته است؛ همانند وصف انسان هاي پاكدامن. خداوند می فرماید: «زنان پاك از آنِ مردان پاك، و مردان پاك از آنِ زنان پاك اند». در واقع طيبات وصف زنان پاك، و طيبون وصف مردان پاكدامن است. هم چنین در توصیف سخن از واژه طیب استفاده کرده و می فرماید: «به سوى سخنان پاكيزه هدايت مى شوند». از سويي در توصیف زمين هاي پاکیزه می فرماید «سرزمين پاكيزه گياهش به فرمان پروردگار مى رويد». هم چنین خداوند زندگانی و غذاهای پاکیزه را در ردیف طیبات ذکر کرده است.

«عفّت» در لغت به معنى پديد آمدن حالتى در نفس است كه آدمى را از غلبه شهوت باز مى دارد؛ اما بعضى براى معرّفى «عفت» از نقطه مقابل آن كه پرده درى است استفاده كرده اند. به هر حال از آيات و روايات استفاده مى شود كه «عفت» به هر دو معنى از بزرگترين فضايل انسانى است و هيچ كس در سير الى اللّه، بدون داشتن «عفت» به جايى نمى رسد.

بنابر مطالعات تاريخى، اشخاص يا جوامعى كه بهره كافى از عفّت داشته اند، از نيروهاى خداداد خود، بالاترين استفاده را برده و در سطح بالايى از آرامش و امنيت زيسته اند، اما افراد يا جوامعى كه در«شهوت پرستى» غرق شده اند، نيروهاى خود را از دست داده و در معرض سقوط قرار گرفته اند. با مراجعه به آیات و روایات پی می بریم که «شهوت جنسی» یکی از ابزارهای مهم شیطان در گمراه ساختن بندگان خدا بوده است.