از ابن حجر هیتمى و ديگران نقل شده: مأمون مى خواست دخترش را به امام جواد(ع) تزويج کند. بنى عباس، معترض شده، گفتند: او کودک است و هنوز علم و کمالى کسب نکرده، اگر صبر کنى که کامل شود و بعد از آن با او وصلت نمایى بهتر است؛ مامون براي اثبات مقام علمي امام در کودکي، مباحثه علمي بين ايشان و علماي بزرگ و نامدار از جمله يحيى بن اکثم بر قرار نمود که در آن مجلس، مباحث عالمانه و حکيمانه امام همگان را شگفت زده نمود.

عباسيان در ابتدا شعار دفاع از علويان و اهل بيت(ع) دادند ولى بعد از قدرت یافتن، در مقابل علويان و اهل بيت(ع) ايستادند، زيرا عمده خطر را براى دولتشان همين علويان مي ديدند؛ سفاح هر کجا آنان را مى يافت به قتل مى رساند، منصور اعتراف نمود که من هزار نفر يا بيشتر از ذريه فاطمه(ع) را به قتل رسانده ام، هادى عباسى ارزاق آنان را قطع کرد، هارون الرشيد کسى بود که درصدد محو آثار نبوت بود، او در کشتن و شکنجه بزرگان آل على(ع) از خدا خوف و ترسى نداشت و ...

بعد از ناپدید شدن الحاکم بامرالله، یگانه پسرش با لقب الظاهر لاعزاز دین الله در شانزده سالگى بر تخت نشست. در زمان او حکومت عملاً در دست دیگران، از جمله عمه او و سپس وزیر علی بن احمد جرجرائی بود. او در 37 سالگى بر اثر طاعون درگذشت.

مامون مناظره ای بین امام(ع) و یحیی بن اکثم تشکیل داد. یحیی از امام(ع) پرسید: درباره شخصى كه مُحْرِم بوده و در آن حال حيوانى را شكار كرده است، چه مى گوييد؟ امام صورت های متعددی برای سوال بیان کردند و از یحیی خواستند مشخص کند منظورش کدام وجه از آنهاست. يحيى بن اكثم از اين همه فروع كه امام(ع) براى اين مسئله مطرح نمود، متحير شد و... زبانش به لكنت افتاد ... امام بعد از بیان جواب از یحیی سوالی کردند یحیی از پاسخ دادن به سوال عاجز ماند... .

مأمون بر ازدواج حضرت امام جواد(ع)  با دخترش اصرار زیادی داشت، و این ازدواج كاملاً جنبه سياسى داشت. وى از اين كار چند هدف را تعقيب مى كرد: 1. با فرستادن دختر خود به خانه امام(ع) آن حضرت را براى هميشه دقيقاً زير نظر داشته باشد. 2. با اين وصلت، به خيال خام خويش، امام(ع) را با دربار پرعيش و نوش خود مرتبط کند و بدين ترتيب بر قداست امام لطمه وارد سازد. 3. با اين وصلت علويان را از اعتراض و قيام بر ضد خود باز دارد. 4. هدف چهارم مأمون، عوام فريبى بود.