بنا به تصریح تاریخ نویسان برخی از اصحاب از جمله عمر، بعد از رحلت آن حضرت خواستار لغو دستور ایشان درباره همراهی و شتاب در حرکت سپاه اسامه یا فرماندهی شخصی باتجربه تر از اسامه شدند و بدیهی است این درخواست با نظریه عدالت صحابه سازگار نیست.

عبدالجبار اعتقاد دارد تاخیر در اجرای دستور حضرت رسول(ص) در اعزام سپاه به خاطر حفظ مصلحت و تعارض با امر مهم تری بود تا ضرری متوجه دین نشود. لکن در جواب باید گفت: مشروط بودن اجرای دستورات پیامبر(ص) ادّعایی باطل است زیرا هر دستوری که شرطی در آن قید نشده، مطلق است و خداوند حکیم و پیامبرش، به شرط مصلحت، دستورِ اجرای اوامر و نواهی را نمی دهند.
 

بنابر تحلیل برخی علما، گسیل داشته شدن ابوبکر و عمر و سایر صحابه با سابقه به لشکر اسامه از سوی حضرت رسول به این خاطر بوده که ایشان می خواستند با خالی شدن مدینه از مدعیان، در صورت رحلتشان، حضرت علی مشکلی برای آغاز خلافت نداشته باشد. ابن ابی الحدید این تحلیل را منافی اطلاع مطلق پیامبر از حوادث آینده می داند. در پاسخ باید گفت پیامبر در این مورد نیز مثل بسیاری از مسائل دیگر بر اساس تدبیر بشری عمل کرده اند.

البشری، اعتراض اصحاب به فرماندهی اسامه را با توجه به جوانی اسامه و حضور کهنسالان با سابقه در اسلام امری موجه و ناشی از سرشت بزرگسالان در نفرت از بودن تحت امر یک جوان می داند. اما نهایتا واکنش خشم آمیز پیامبر و ایراد خطبه ای حمایت آمیز از اسامه را – به خصوص در آن حالت بیماری - رفع کننده همه توجیه های عقلی برای این اعتراض می داند. نظر اصحاب معترض با هر توجیهی، با توجه به آیاتی از قرآن که کلام پیامبر را ناشی از وحی می داند، اجتهاد مقابل نص است و به هیچ وجه قابل پذیرش یا توجیه نیست.

رسول خدا در اجرای فرمان خویش در مورد اعزام سپاه اصرار فراوان داشت. مورخان گفت و گویی میان پیامبر و اسامه را نقل می کنند که در آن اسامه خواستار درنگ در حرکت سپاه تا زمان شفا یافتن و اطمینان از حال رسول خدا بوده و در مقابل رسول خدا اصرار به ملحق شدن همه افراد به سپاه اسامه و حرکت سپاه دارد. شبیه چنین گفت وگویی میان رسول خدا با ابوبکر و عمر نیز نقل شده است.

به گواهی تاریخ، پس از رحلت رسول خدا و بیعت با ابوبکر، سپاه اسامه به طرف روم به راه افتاد اما با اینکه دستور همراهی با سپاه شامل همه مهاجرین و انصار شده بود، با وساطت ابوبکر، اسامه عمر را از همراهی با سپاه معاف کرد.

پیامبر(ص) در آخرین روزهای عمر شریف خود اسامه را به فرماندهی سپاه مسلمانان برای جنگ با رومیان منصوب کرد و پرچم فرماندهی را به او داد و همه بزرگان مهاجر و انصار نیز در لشکر او حاضر شدند. وقتی زمزمه اعتراض برخی از اصحاب به خاطر جوانی اسامه به گوش ایشان رسید، با اینکه بسیار مریض بودند در مسجد حاضر شدند و ضمن ایراد خطبه ای همگان را به اطاعت از او فراخواندند. پیامبر(ص) تا آخرین لحظات زندگی با برکت شان توصیه می کردند که لشکر اسامه ماموریت خود را به انجام برساند.

بسیاری از مورخین مثل ابن اثیر، ابن سعد و... اشاره به حضور ابوبکر و عمر در میان سپاه اسامة دارند و حتی طبق گفته برخی این دو نفر از جمله کسانی بودند که به فرماندهی اسامه به خاطر جوانی اش اعتراض کردند.

ابن کثیر معتقد است ابوبکر در لشکر اسامه نبوده و استدلالش این است که چگونه ممکن است ابوبکر در سپاه اسامه در منطقه ای بیرون از شهر حضور داشته باشد و در عین حال پیامبر او را به امامت نماز جماعت مردم گمارده باشد. اما این نظر با قول بیشتر مورخین حتی مورخین بی طرف و غیرعلاقه مند به شیعه مبنی بر حضور ابوبکر در لشکر اسامه منافات دارد. ابن ابی الحدید نظر برخی از برجسته ترین مورخین را نقل کرده و نهایتا نتیجه می گیرد ابوبکر در سپاه اسامه حضور داشته.