آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«قرآن» تنها كتاب تلاوت نيست؛ بلكه كتاب عمل است، و اهمّيّتِ تلاوت آن نيز به خاطر اين است كه مقدمه اى براى عمل باشد، و بر اساس روایات، مسلمانان وظيفه دارند قرآن را با نهايت دقّت و به طور صحيح بخوانند؛ ولى خواندنى كه مقدمه عمل و سازنده بوده باشد. به همين جهت آيات قرآن، آن چنان روشن و قابل فهم است كه مي تواند براى عموم طبقات راهنما و رهبر باشد. گرچه امروز در متن زندگی حضور ندارد.

«قرآن مجيد» تنها كتاب تلاوت نيست؛ بلكه قرآن، كتاب عمل است، و اهمّيّتِ تلاوت آن نيز به خاطر اين است كه مقدمه اى براى عمل باشد و به همين جهت آيات قرآن، آن چنان روشن و قابل فهم است كه مي تواند براى عموم طبقات راهنما و رهبر باشد. گرچه با نهايت تأسّف مشاهده مي كنيم كه امروز عده اى تنها به آن به عنوان يك كتاب مقدّس و آسمانى و قطع نظر از جنبه هاى علمى نگاه مي كنند. در مراسم تشريفاتى آنها قرآن حضور دارد؛ ولى در متن زندگى آنان اثرى از آن نيست. حتى جلساتى به نام قرآن تشكيل مى شود، و روى قرائت و حتى تجويدِ آن، وقت زياد به عمل مي آيد؛ اما گويى ماوراى قرائت و تجويد چيز ديگرى وجود ندارد.
اگر در رواياتى كه در زمينه فضيلت سوره هاى قرآن آمده دقّت كنيم روى محتواى سوره و جنبه هاى عملى آن كاملا تكيه شده است، مثلا مي بينيم از امام صادق(علیه السلام) در فضيلت تلاوت سوره «نور» چنين نقل شده: «حَصِّنُوا أَمْوَالَكُمْ وَ فُرُوجَكُمْ بِتِلَاوَةِ سُورَةِ النُّورِ وَ حَصِّنُوا بِهَا نِسَاءَكُمْ فَإِنَّ مَنْ أَدْمَنَ قِرَاءَتَهَا فِي كُلِّ يَوْمٍ أَوْ فِي لَيْلَةٍ لَمْ يَزْنِ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ أَبَداً حَتَّى يَمُوتَ ...»(1)؛ (اموال و دامان عفّت خود را با تلاوت سوره نور محفوظ داريد، و هم چنين به وسيله آن همسران خود را [از سقوط در دامان فساد] حفظ كنيد، هر كس هر شب يا هر روز اين سوره را بخواند، هيچ يك از اعضاي خانواده او گرفتار بي عفتى نخواهد شد ...).
روشن است كه سوره «نور» با بحث هاى مؤثرى كه درباره حجاب و مبارزه با چشم چرانى كرده، و هم چنين دستورات مؤكَّدى كه در زمينه ازدواجِ دختران و پسران و مانند اينها داده، داروى مؤثرى است براى مبارزه با بي عفتى و هم چنين حيف و ميل اموالى كه از اين رهگذر به درّه نيستى ريخته مي شود. شكّي نيست كه منظور از تلاوت اين سوره در هر شب و روز در محيط خانه و خانواده هشدارهاى پى در پى و يادآوري هاى مكرّر در زمينه هاى اجتماعى و اخلاقى است، و بنابراين افراد بايد آن را بخوانند و مضمون آن را درك كنند، نه تنها تلاوت و قرائت خالى از هر گونه فهم و درك.
به هر حال مدارك فراوانى در دست داريم ـ و اصولا احتياج به مدرك هم ندارد ـ كه مسلمانان وظيفه دارند قرآن را با نهايت دقّت و به طور صحيح بخوانند؛ ولى خواندنى كه مقدمه عمل و سازنده بوده باشد. البته مفهوم اين سخن اين نيست كه ما اگر قرآن را نفهميم تلاوت نكنيم (آن چنان كه بعضى تصور كرده اند)؛ بلكه منظور آن است كه آن را بخوانيم و همين خواندن اخطارى باشد براى ياد گرفتنِ مفهوم آن؛ زيرا هر زمان آن را مى خوانيم به ياد اين مطلب مى افتيم كه بايد برويم و معناى آن را ياد بگيريم.(2)