کوثر در لغت به معنای خیر کثیر است. در بیان شأن نزول این سوره، در منابع تاریخی و حدیثی از قول صحابه و ائمه(ع) گفته شده که کوثر نهری پربرکت در بهشت است. نیز مفسران برای «کوثر» معانی دیگری ذکر کرده اند که به نظر می آید همگی آنها ذکر مصادیقی برای مفهوم خیر کثیر است. با این همه، اگر به این نکته توجه کنیم که دو فرزند پسر پیامبر اکرم(ص) در زمان کودکی فوت شدند و نیز به آیه سوم این عطف توجه داشته باشیم که وصف «بریده نسل بودن» را به دشمنان پیامبر برمی گرداند، به نظر می رسد باید مصداق اصلی «خیر کثیر» را اولاد و نسل و ذریه فراوان ایشان بدانیم. خیر کثیری که سرمنشأ اولیه آن، تولد حضرت زهرا(س) در خانه وحی بود. ذریه پیامبر(ص)، به عنوان نگهبانان اصلی آیین آسمانی اسلام و شریعتش، ائمه معصوم دوازده گانه اهل بیت(ع) بودند و غیر از آنها نیز بزرگان فراوانی از نويسندگان و فقها و محدثان و مفسران والامقام تاریخ اسلام، از همین ذریه بودند. چنین تفسیری از معنای «خیر کثیر»، مورد توجه مفسرین شناخته شده ای از اهل سنت مانند فخر رازی و آلوسی نیز بوده است.

اولا: منحصر کردن عصمت در این آیه حصری اضافی است نه حقیقی؛ یعنی این آیه می خواهد زنان پیامبر را از معنای اهل بیت خارج سازد، نه اینکه شمول این آیه را از اشخاصی دیگر که از سنخ اهل بیت اند نفی نماید.
ثانیا: پیامبر در حدیث ثقلین «اهل بیت» را هم وزن قرآن به عنوان عامل دیگر هدایت تا قیامت معرفی کرده است؛ یعنی اين حديث نشانگر وجود كسانی از اهل بيت همراه قرآن است كه همچون قرآن شايستگی تمسک و پيروی تا قيامت را دارا باشند.
ثالثا: وقتی عصمت پنج تن اول از معصومین با آیه تطهیر ثابت شد، کلام آنها در معرفی معصومین بعدی حجت خواهد بود.

در منابع حدیثی اهل سنت صورتهای مشابهی از حدیث ثقلین نقل شده که قدر مشترک آنها این است که پیامبر(ص) در میان مردم فرمود: «من در بین شما دو شىء گران بها به امانت مى گذارم؛ کتاب خدا و عترتم. کتاب خدا ریسمانى است ممتد که بین آسمان و زمین امتداد یافته، و عترتم اهل بیت من هستند. و خداوند به من خبر داده که آنها از هم جدا نخواهند شد تا هنگامى که در کنار حوض کوثر به من برسند».

روايات زیادی از رسول خدا(ص) نقل شده که ایشان علی(ع) را به عنوان نخستين مردی که اسلام آورد معرفی می کنند. نقل است که ایشان دست على(ع) را گرفت و فرمود: «اين نخستين كسى است كه به من ايمان آورده است». و در جای دیگری فرمود: «اول کسی که در حوض کوثر، بر من وارد می شود، اول مسلمان علی بن ابی طالب(ع) است».

روایات فراوانی از پیامبر(ص) نقل شده که گروهی از اصحاب را از ورود به حوض کوثر باز می دارند؛ زیرا پس از پیامبر(ص) برخلاف سفارش آن حضرت(ص) رفتار کرده و مرتد شده اند؛ لذا نمی توان همه صحابه را عادل دانست. بخارى از ابوحازم نقل مى کند که پیامبر(ص) مى فرمود: «من پیشتر از شما بر حوض کوثر وارد مى شوم. هرکس بر آن وارد شود از آن مى نوشد و هر که از آن بنوشد پس از آن هرگز تشنه نخواهد شد. گروه هایى بر من وارد مى شوند که آنان را مى شناسم، آنان هم مرا مى شناسند، سپس میان من و آنان فاصله مى افتد».

اين حديث به طور گسترده در كتابهاى معروف اهل سنت، مانند: صحيح مسلم، سنن ترمذى، سنن دارمى، مسند احمد، سنن نسائى، مستدرك الصحيحين، الصواعق المحرقه، اسد الغابه فى معرفة الصحابة، احياء الميت، السنن الكبري، المعجم الكبير، منهاج السنه و دهها كتاب ديگر اهل سنت ذكر شده است.

«کوثر» وصف است که از «کثرت» گرفته شده، و به معنى خیر و برکت فراوان است، و به افراد «سخاوتمند» نیز «کوثر» گفته مى شود. بسیارى از علماى شیعه، یکى از روشن ترین مصداق هاى آن را وجود مبارک «فاطمه زهراء»(س) دانسته اند. «فخر رازى» نیز مى گوید: «قول سوم این است که: این سوره به عنوان ردّ بر کسانى نازل شده که عدم وجود اولاد را بر پیغمبر اکرم(ص) خرده مى گرفتند، بنابراین معنى سوره این است که: خداوند به او نسلى مى دهد که در طول زمان باقى مى ماند...».

از این حدیث برمی آید که: 1- مسلمانان نباید هرگز از قرآن و عترت دست بردارند. 2- همان گونه که قرآن مصون از انحراف است، عترت پیامبر(ص) نیز داراى مقام عصمت مى باشند. 3- در قیامت از طرز رفتار مسلمین با قرآن و عترت باز خواست می شود. 4- بدون شک على(ع) از بارزترین مصادیق «اهل بیت» است که به حکم روایات متعدد هرگز از قرآن جدا نشد و قرآن نیز از او جدا نگردید. لذا از مجموع این نکات روشن مى شود که مرجع و رهبر امت بعد از پیامبر(ص)، على(ع) و بعد از او نیز امامانى از این خاندان می باشند.

روایات مانند قرآن، اکثریّت را میزان حق نمى شمارد. بخارى به سند صحیح از پیامبر(ص) نقل مى کند که: «در آن زمان که در کنار حوض کوثر ایستاده ام ناگهان گروهى را مى آورند، بعد از آن که آنان را شناختم، شخصى بین من و آنان ظاهر مى گردد و امر به حرکت آنان مى کند. من مى گویم: به کجا مى روند؟ در جواب مى گوید: به خدا سوگند! به طرف جهنّم. مى گویم: چه کرده اند؟ مى گوید: آنان بعد از تو مرتد شده و به افکار جاهلیّت بازگشتند... آن گاه پیامبر(ص) فرمود: من نمى بینم که نجات یابند مگر عده کمى از آنان».

احادیث بسیاری در مواضع مختلف از پیامبر(ص) درباره امام علی(ع) نقل شده که قدر مشترک آنها معرفی علی(ع) به عنوان اولین مسلمان است. پیامبر خدا(ص) مى فرماید: «أوّلکم وارداً ـ وروداً ـ علیَّ الحوض أوّلکم إسلاماً، علیُّ بن أبی طالب»؛ (نخستین کسى که در حوض بر من وارد مى شود، کسى است که پیش از همه اسلام آورده است و او على بن ابى طالب است).
این روایت را حاکم با تأیید صحّت آن در «مستدرک»، و خطیب بغدادى در «تاریخ» خود نقل کرده اند، و در «استیعاب» و «شرح ابن ابى الحدید» نیز آمده است.