هر ملّتى براى اثبات اصالت خود از آثار تاریخى اش به دقّت نگهدارى مى کند اما متعصّبان وهّابی، آثار باستانی سرزمین حجاز را به بهانه مبارزه با شرک، ویران کرده و آثار گرانبهای پیشوایان اسلام را از بین بردند. قبرستان بقیع که بخش مهمّى از تاریخ اسلام را در خود جاى داده بود نمونه بارز آن است، آنان با ویران کردن بقیع، جهان اسلام را گرفتار خسارت عظیمى کردند که هرگز نمى توان آن را جبران کرد.

فعالیت های گروه طالبان به صورت پراکنده از دهه1980میلادی آغاز شد. اما ملامحمدعمر به همراه عده ای از فارغ التحصیلان تندرو مدارس وهابی پاکستان در سال1994 ، شکل گیری رسمی آن را اعلام کرد. این گروه که بیشتر اعضایش از قوم پشتو هستند، از سال 1995 تا 2001 ، تقریبا بر همه خاک افغانستان مسلط شد و در دوره حکومتش قوانین اسلامی را به سختگیرانه ترین صورت ممکن اعمال می کرد. این گروه که ابتدا با کمک های مالی عربستان و تسلیحاتی آمریکا تأسیس و تقویت شد، سرانجام با حمله آمریکا در سال2001  از هم گسیخت.

وهّابیّان معتدل داراى ویژگى هایى هستند، از جمله: 1- مسلمانان را متّهم به شرک نمى کنند و از خون ریزى بیزارند، به عقاید دیگران احترام مى گذارند و برچسب کفر و بدعت به دیگران نمى زنند. 2- از«گفتمان» منطقى و دوستانه بین مذاهب اسلامى استقبال مى کنند. 3- مظاهر جدید و مثبت زندگى امروز را که دلیلى بر حرمت آن در کتاب و سنّت نیست، بدعت نمى شمرند. 4- به زنان اجازه مى دهند که با حفظ حجاب اسلامى و موازین عفّت به تحصیل علم و فعّالیّت هاى مفید اجتماعى بپردازند. و... .

به یقین، یکى از عوامل پیشرفت فکر وهّابى گرى افراطى، در میان قشرى از مسلمین جهان، تندروى هاى غلات است. همان افراد نادان و بیسوادى که درباره بزرگان دین به غلو پرداختند و آن ها را از درجه عبودیّت بالا بردند و به الوهیّت رساندند و شریک خدا قرار دادند. به همین جهت وظیفه علماى اسلام همیشه و به خصوص امروز، بسیار سنگین است؛ از یک سو باید به هدایت غلات بر خیزند و از سوى دیگر به سفسطه هاى وهّابیان تندرو پاسخ گویند، و چه مشکل است حفظ تعادل توده هاى کم سواد در این امور.

کتاب«داعیة و لیس نبیاً!»، اثر شیخ حسن بن فرحان مالکى از دانشمندان معروف عربستان و پیرو مذهب مالکى که به اعتراف خودش از وهّابیون معتدل است، مى باشد. او به پیشواى وهّابیان شیخ محمّد بن عبدالوهّاب احترام مى گذارد، ولى سخنان او را به خصوص در مسأله تکفیر مسلمانان به شدّت نقد مى کند و معتقد است این دو با هم منافات ندارد. بخشى از این کتاب به تناقض ها و تضادهاى سخنان محمّد بن عبدالوهّاب اختصاص دارد و بیشترین نقدها روى کتاب«کشف الشبهات» و«کتاب التوحید» او، متمرکز شده است.

وهابیت تندرو بر اصولی متکی است که خواه ناخواه روزگاری نه چندان دور منجر به سقوط این مکتب فکری در میان مسلمانان خواهد شد. اصولی هم چون: خشونت، تحمیل عقیده، تعصب کور، نشناختن ارزش های فرهنگی، تحجر و مخالفت با پدیده های جدید، فهم غلط از آیات قرآن.

دلیل عمده آن دو چیز بود: 1- برتری شام و دمشق بر نجد، از حیث برخورداری از علمای برجسته ای که جلوی افکار انحرافی ابن تیمیه ایستادند. 2- در زمان محمدبن عبدالوهاب، در میان قبایل نجد بر سر حکومت منازعات شدیدى بود، او از این موقعیّت استفاده کرد و با آل سعود پیمان بست که آنها از افکارش حمایت کنند، او هم پیروان خود را براى کشورگشایى در اختیار آنان قرار دهد، اما این موقعیت برای ابن تیمیه نبود.

وهابیت با فهم نادرست خود از عبادت و شفاعت، معتقدند اگر کسى برای شفاعت در نزد خدا به سراغ صالحان برود، در حقیقت آنان را عبادت و پرستش مى کند. اما طلب شفاعت، چه ارتباطى با عبادت دارد؟ در حقیقت، هنگامی که انسان با پیش داورى ناصوابى به سراغ موضوعی می رود، تنها آن چیزی را می -بیند که موافق مقصود اوست و مخالف آن را به هیچ وجه نمى بیند.

این کتاب اثر یوسف بن علوى است. او عالم شجاعى بود که در مکّه مى زیست و حلقه درس قابل توجّهى داشت، علما و بزرگان مکّه و رجال سیاسى کشور سعودى احترام فوق العاده اى براى او قائل بودند. او پیرو مذهب«مالکى» و از ذرّیه زهراى مرضیّه بود و به لقب«الحسنى» افتخار مى کرد. او با تندروى وهّابى هاى متعصّب سخت مخالف بود و سرانجام کتاب«مفاهیم یجب أن تصحّح» را در نقد افکار و عقاید آن ها نوشت.

تمجیدهایى زیادی از علماى معروف، درباره این کتاب که در نقد افکار و عقاید وهابیت نوشته شده، وجود دارد که از جمله آن ها می توان از این علماء نام برد: 1- دکتر عبدالفتّاح برکة دبیر کلّ مجمع بحوث اسلامى در قاهره. 2- شیخ احمد العوض رئیس مجلس افتاء شرعى درسودان. 3ـ عبدالسلام جبران رئیس مجمع علمى اقلیمى در مراکش به اتّفاق اعضاى آن مجلس که تقریظ جامعی بر این کتاب نوشته اند. اضافه بر این ها، اشعار زیبا و پرمعنایى نیز از سوى بزرگان ادب در ستایش از این کتاب سروده شده است.