«تفسير به رأى» نزد متصوّفه يكى از شايع ترين كارهاست، آنان بسيارى از الفاظ را بدون هيچ قرينه اى بر معناى مجازى يا كنايى حمل مى كنند و گاهى آن چنان اين كنايات و مجازات از مفهوم لفظ دور است كه انسان را غرق در تعجّب مى كند. به عنوان مثال در تأویل آیه «يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُمْ» می گویند: موسی مى خواست آنها را از سرزمين بشر مادّى به نور روحانيّت بيرون كند. هم چنین در تأویل تهديد فرعون با جمله «وَ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ» مى گويند: شما را بر شاخه هاى تعلّقات و پيوندهاى دنيا و زر و زيور آن گرفتار مى سازم.

يكي از آسيب ها در جوامع ديني، وجود «خرافه» است. «خرافه» به هر كار غير عُقَلايي و غير منطقى كه نه پشتوانه وحى آسمانى داشته باشد، و نه عقل سالم آن را اجازه دهد گفته مي شود. از مصادیق «خرافه پرستی» مي توان به بت پرستی، زنده به گور کردنِ دختران، فال بد، بد قدمی و خوش قدمی، سحر و جادو، بخت خوب و بد، گدایی به اسم گرفتن حاجت اشاره كرد. اسلام «خرافه» و «خرافه پرستی» را به شدت مردود می شمارد. در روایت آمده که: «فال بد شرک است، کسی که فال بد بزند از ما نیست».

گوساله سامری یک مجسمه بود و سامرى با اطلاعاتى که داشت، آن را طوری ساخت که بر اثر فشار هوا در لوله هایی که در درون آن بود یا بر اثر وزش باد به دهان او صدائى شبیه صداى گاو داشت! و آن را طلایی ساخت تا توجه انسان های مادی را جلب کند و با این کار باعث گمراهی بنی اسرائیل شد.

اصل لفظ «سامرى» در زبان عبرى، «شمرى» است. سامرى منسوب به «شمرون» بوده، و «شمرون» فرزند «یشاکر» چهارمین نسل «یعقوب»(ع) است. سامرى مردی باهوش ولی خودخواه و منحرف بود که با جرأت و مهارت مخصوصى با استفاده از نقاط ضعف بنى اسرائیل، توانست فتنه عظیمى که سبب گرایش اکثریت بنی اسرائیل به بت پرستى بود، ایجاد کند.

امام علی(ع) اهل بصره را به خاطر آن كه چشم و گوش بسته، دنبال جاه طلبان سياسى همچون طلحه و زبير افتادند و نخستين شكاف را در صفوف مسلمين ايجاد كردند شدیدا سرزنش می کند و آنها را سپاه زن و لشکر شتری معرفی می کند که باید پی شود، شتری که به گوساله سامری شبیه است. سپس درباره آنها می فرماید: اخلاق شما پست و پيمانهايتان بى ‏اعتبار و گسسته و دين شما نفاق و دورويى است! آبتان شور و تلخ است (و باعث اخلاق بدتان شده) و هر کس با شما اقامت کند در دام گناه گرفتار می شود.

قرآن در محیطی با افکار جاهلی و عقاید خرافی نازل شد که هیچ کس توانایی نکوهش این عقیده را نداشت. همانند بت های گوناگون و باور جاهلی، که فرشتگان را دختران خدا می دانست. در چنین شرایطی قرآن با قاطعیتی کم نظیر به کوبیدن این افکار و عقاید پرداخت. نزول قرآن در این شرایط، و بیان معارف ناب توحیدی، تنها معجزه ای از سوی خداوند می باشد.