رؤیت قلبی خداوند از دیدگاه اهل بیت(ع)

سؤال دیدگاه اهل بیت(ع) نسبت به رؤیت خداوند چگونه است؟

از مجموعه کلمات ائمه اهل بیت(ع) درباره رؤیت خداوند استفاده مى شود که آنچه محال می باشد، رؤیت به دیده است، ولى رؤیت به قلب که از آن به شهود باطن تعبیر مى شود براى مؤمنین امکان دارد از این رو امام صادق(ع) در جواب شخصى که از امکان رویت خداوند در روز قیامت پرسیده بود، فرمود: «هرگز رویت با قلب، همانند رویتِ با چشم نخواهد بود؛ منزّه است خداوند از آنچه تشبیه کنندگان و ملحدان او را توصیف مى کنند».

آیاتی که خدای پسر را مردود می شمارد

قرآن درباره ادعای کسانی که خداوند را صاحب فرزند می دانند چه واکنشی نشان می دهد؟

آیاتی که فرزند داشتن خدا را رد می کنند، عبارتند از: انبیاء، آیه 26: «آنها گفتند: خداوند رحمان فرزندى انتخاب کرده است. او منزّه است، بلکه [فرشتگان] بندگان شایسته اویند». بقره، آیه 116: «و (کافران) گفتند: خداوند، فرزندى براى خود انتخاب کرده است. ـ منزّه است او ـ بلکه آنچه در آسمانها و زمین است، از آن اوست و همه در برابر او خاضعند». مریم، آیه 35: «هرگز براى خدا شایسته نبود که فرزندى اختیار کند؛ منزّه است او! هرگاه امرى را اراده کند، تنها به آن مى گوید: «موجود باش!» بى درنگ موجود مى شود.

مفهوم «زیبایی خداوند» و «ملاقات با خداوند»

«زیبایی خداوند» و «ملاقات با خداوند» چه مفهومی دارد؟
در بحث خداشناسی مسلم شده که خداوند جسم نیست و دیده نمی شود و به کار بردن هر گونه کلماتی که بوی جسمیّت و عوارض جسم بدهد درباره خدا صحیح نیست. با این حال در روایات اسلامی چنین آمده است که: «خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد». از مفاد این جمله چنین استفاده می شود که خداوند به وسیله چشم دیده می شود، زیرا زیبایی از جمله اوصافی است که با چشم مشاهده می شود و نیز در روایات آمده: «کسی که در این دنیا برای بی نیازی از مردم و نیکی به دیگران در طلب روزی روان باشد، روز قیامت در حالی خدا را ملاقات خواهد کرد که چهره اش مانند ماه شب چهارده می درخشد» کلمه «ملاقات» در این حدیث نیز جسم بودن خدا را می رساند. منظور از این تعابیر در مورد خداوند چه می باشد؟

خداوند جسم نیست؛ لذا «زیبایی» و «ملاقات»، به معنی زیبایی جسمی یا ملاقات جسمانی او نیست. از آنجا که الفاظ بشری برای موضوعات روزمره وضع شده، می بایست مفاهیم مربوط به صفات خدا هم در قالب همین الفاظ بیان شود، و چاره ای نیست که نزدیک ترین الفاظ به این مفاهیم به کار رود؛ لذا منظور از زیبایی خدا، کمال واقعى اوست؛ زیرا خداوند وجودى است که تمامی کمالات را داراست. همچنین منظور از ملاقات خداوند مشاهده آثار حکومت و قدرت و عدالت او است.

قرآن و نفى ولد از خداوند

قرآن به اشخاصى که براى خداوند فرزند قائل مى شوند، چه پاسخی مى دهد؟

قرآن در رابطه با نفی ولد از خداوند می فرماید: «آنها گفتند: خداوند براى خود فرزندى اختیار کرده است!». این سخن «مسیحیان» در مورد حضرت «مسیح»، و «بت پرستان» عصر جاهلى در مورد فرشتگان، و یهود در مورد «عزیر» گفتند. قرآن پاسخ می دهد: »خداوند از هر عیب و نقص منزّه است، و از همه چیز بى نیاز است»؛ در واقع خداوند از هر عیب و نقصى، و از هر کمبودی منزّه است، و ذات پاکش یک پارچه بى نیازى است ممکن نیست براى خود فرزندى انتخاب کند.  هم چنین می فرماید: «او مالک همه موجوداتى است که در آسمان ها و زمین است».

علّت توکل بر خدا

چرا فقط باید به خدا توکل کرد؟

پاسخ این سؤال را مى توان در آیات 17 و 18 سوره انعام به دست آورد. در واقع توجه به غیر خدا به خاطر این است که؛ آنها را سرچشمه خیرات، و یا برطرف کننده مصائب و مشکلات مى دانیم؛ ولی آیه فوق مى فرماید: اراده خداوند بر همه چیز حکومت مى کند، اگر نعمتى را از کسى سلب کند و یا نعمتى را به کسى ارزانى دارد، هیچ منبع قدرتى در جهان نیست که بتواند آن را دگرگون سازد. پس نباید در برابر غیر خدا سر تعظیم فرود آورد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال رسول الله(صلى الله عليه وآله):

مَنْ حجَّ أوِ اعْتَمَرَ فَلَمْ يَرْفَثْ وَلَمْ يَفسُقْ يَرْجِع کَهَيئَةِ يَوْم وَلَدَتْهُ اُمُّهُ.

کسى که حج يا عمره انجام دهد و در آن گناه و فسقى مرتکب نگردد، برمى گردد، همانند روزى که از مادر متولد شده است.

سنن دارقطنى: 2 / 284