قرآن كتاب تربيت و هدايت است؛ در آیاتی از قرآن که می گویند همه چیز در آن بیان شده و چیزی فرو گذار نشده است، منظور از «همه چيز» تمام امورى است كه براى پيمودن راه تربيت و هدايت لازم است. قرآن دایرة المعارفی بزرگ و گردآمده از همه گزاره های جزئی و فرمول های علومی چون رياضى و جغرافيايى و شيمى و فيزيک و گياه شناسى و... نیست. منظور از همه چیز در اين گونه آيات، يك امر نسبى است؛ يعنى تمام امورى كه در هدف هدايت و تربيت انسان دخالت دارد، در اين كتاب آسمانى هست. البته قرآن دعوتی كلى به كسب همه علوم و دانش ها كرده و تمام دانش هاى ياد شده و غير آن در اين دعوت كلى جمع است و علاوه بر آن گاه گاهى به تناسب بحث هاى توحيدى و تربيتى و... پرده از روى قسمت هاى حساسى از علوم و دانش ها برداشته است و برخی از حقایق علمی به گونه ای اشاره وار در قرآن بیان شده اند.

پيش از هر چيز بايد دانست كه تعابير قرآن درباره موجودات ماوراى طبيعت، بر ظاهر حمل نمى‌شود؛ زيرا هم فهم بشر محدود است و هم قالب الفاظ بشرى گنجايش مفاهيم دقيق غير مادى را ندارد. مفاهيمى كه اصولاً از قلمرو حس و ماده بيرون است. به ديگر سخن، هم فهم بشر و هم الفاظ بشرى، محدود و كاربرد آنها صرفاً در گستره عالم ماده است؛ به همين دليل نمى‌توان به كمك آنها از جهان لطيف و ظريف مجردات خبر داد. بنابراين هرگاه در قرآن كريم سخن از عالم مجردات به ميان مى‌آيد، بى گمان كاربردى استعارى و تمثيلى است. آری نبايد عالم بالا را همانند جهان ماده انگاشت، با اين تفاوت كه جايگاه آن بالاتر از اين عالم است؛ زيرا چنين برداشتى انگاره‌اى مادّى از يك مفهوم فرامادّى است كه با هم تفاوت بنيادين دارند....

منجّمان به دو نوع ماه قمرى قائل شده اند: 1-«ماه حسابى»؛ که برای ثبت تاریخ و وقایع است و به صورت منظم همواره به ترتیب، 30 در ماه نخست و 29 در ماه بعد و به همین ترتیب تا آخر حساب مى شود. 2- «ماه هلالی»؛ ماهى است که به وسیله رؤیت هلال با چشم، ثابت مى شود در اثر یک حرکت نوسانى خفیف که در ماه هست، ممکن است چند ماه متوالى 30 روز باشد. یعنى ماه در کمتر از این مقدار دیده نشود؛ و ممکن است سه ماه متوالى 29 روز باشد؛ یعنى در 29 روز بطور متوالى دیده شود.

با توجه به تعبیر «وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِی» در این آيه، منظور از آسمانها، کرات آسماني است که در آسمان شناورند، نه خود آسمان و در آن سخن از جريان خورشيد و ماه در مدت معين است. منظور از ستونهای نامرئی هم نیروی جاذبه بین اجرام آسمانی است كه آنها را به اين حال نگه داشته است. آيه 38 و 40 سوره يس نيز از جريان ماه و خورشيد بر مدار خود حرف مي زند بدون اينکه از هم سبقت بگيرند و اين به تناسب جاذبه اجرام آسماني بر مي گردد.

کتاب «کنز الفوائد» توسط ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان کراجکی (م 449 ق) یکی از بزرگترین متکلمان شیعه در قرن پنجم هجری نوشته شده است. این کتاب در زمینه علوم و فنون مختلفی مثل کلام، تفسیر، نجوم و فقه نوشته شده و مهمترین مسائل این علوم در آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ به طوری که کراجکی در آن بسیاری از موضوعات فقهی، اصولی، عقیدتی، ادبیات، تاریخ را در قالب بحث علمی و استدلالی، موعظه و اندرز اخلاقی، و نقل احادیث صحیح بیان کرده است.

هميشه مشاهده آسمان‌ ها و زمين، براى انسان‌ تفكّرانگيز بوده؛ لکن با پیشرفت علم و دانش، عظمت جهان اسرارآميز بالا نیز در نظر انسان بيشتر شده است. در واقع ما در برابر جهانی قرار گرفته ‌ايم که عظمت آن از يك سو و نظم حاكم بر آن از سوى ديگر، پرده از قدرت و علم بى ‌انتهاي آفریننده آن بر مى ‌دارد. از این رو قرآن می فرماید: «به یقین در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، نشانه هاى [روشنى] براى خردمندان است». همچنین می فرماید: «آیا در خدایى که آسمانها و زمین را آفریده، شک و تردیدى است». و... .