منظور از «وسیله» در توسل و آیه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ»؟

منظور از «وسیله» در آیه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ» چیست؟ آیا مقام و منزلت انسانهای دیگر نیز می تواند وسیله قرب به پروردگار باشد؟

وسيله در لغت به معناى مطلق چيزى است كه انسان را به ديگرى نزدیک كند؛ بنابراين وسيله در این آيه معنى بسيار وسيعى دارد و هر كار و هر چيزى را كه باعث نزديك شدن به پروردگار مى‏ شود، شامل مى گردد. بسیاری از مفسران اهل سنت نیز یکی از اقسام وسیله را توسل به پیامبر(ص) و درخواست دعا و شفاعت او می دانند. سایر آیات قرآن نیز توسّل به اولیای الهی جایز می دانند. وقتی به سیره مسلمین نیز رجوع می کنیم می بینیم همین معنی را از آیه برداشت کرده اند و عملا به «اولیاء الهی» متوسل می شدند.

قرار دادن مرده به جای خدا در توسل!

مگر خدا از مردگان شنواتر، نزدیکتر و مهربانتر نیست که شیعیان به مرده ها توسل می کنند؟!

 اولا: در توسّل، مخاطب خداست و چیزی جای او را نمی گیرد. ثانیا: توسّل طبق آیه «وابتغوا إليه الوسيلة»، دستوری قرآنی است و با توجه به عمومیّت كلمه «الوسيله»، «منزلت و دعای» پيامبران و اولياء الهى نیز از مصادیق وسیله هستند. ثالتا: مسلمانان به «منزلت و دعای» مردگان توسل می جویند - نه جسم آنها - و اين منزلت همواره براى آنها ثابت است. رابعا: از سیره پیامبر(ص) و مسلمین چنین به دست می آید که توسل به مقام و منزلت انبیاء و اولیاء الهی بعد از مماتشان، در میان آنها مرسوم بوده است.

معنای لغوی توسل

معنای لغوی توسل چیست؟

«توسّل» در لغت به معناى انتخاب وسیله، و وسیله به معناى چیزى است که انسان را به دیگرى نزدیک کند. در لسان العرب آمده: «توسّل جستن به سوى خدا و انتخاب وسیله این است که انسان عملى انجام دهد که او را به خدا نزدیک کند و در مصباح اللغة نیز آمده: «وسیله چیزى است که انسان با آن به چیز دیگر یا شخص دیگر نزدیک مى شود»، هم چنین در مقاییس اللغة، «وسیله به معناى رغبت و طلب است». بنابراین وسیله به معناى تقرّب جستن است و هم به معناى چیزى است که باعث تقرّب به دیگرى مى شود، از این رو توسل مفهوم گسترده اى دارد.

واژه وسیله در قرآن

آیات قرآن چه تعریفی از مفهوم وسیله دارند؟

در قرآن مجید واژه وسیله در دو آیه به کار رفته است: 1- آیه 35 سوره مائده، به انتخاب وسیله اى که ما را به خدا نزدیک کند دستور می دهد، وسیله اى که ما را به خدانزدیک کند. 2- آیه 57 سوره اسراء که می فرماید: «اى پیغمبر بگو: کسانى را که غیر از او معبود خود مى پندارید! بخوانید، آنها نه می توانند زیانی را از شما بر طرف کنند و نه هیچ تغییری در آن ایجاد کنند». بر این اساس نه فرشتگان و نه حضرت مسیح(ع) نمى توانند مشکل شما را حل کنند، زیرا آنان خود به درگاه خدا مى روند و با وسیله اى به او تقرب مى جویند.

افراط و تفریط در توسل

پاسخ کسانی که در باب توسل راه افراط و تفریط را پیموده اند ، چیست؟

با توجه به آیات (مانند: وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ) و روایات فراوان، توسل به اولیاء، مشروع و بخاطر مقام آنها نزد خداوند است و فرقی میان قبل و بعد وفات نمی باشد؛ اما برخی در این مسأله افراط کرده اند و به وسیله توسل راه غلو را پیش گرفتند و برخی نیز تفریط کرده اند و توسل را شرک دانسته اند و هر دو راه خطا را پیموده اند.

هدف از تشکیل «حکومت اسلامی»؟

فلسفه تشکیل «حکومت اسلامی» چیست و این حکومت چه اهدافی را دنبال می کند؟

اسلام به مسأله حكومت به عنوان يك «وسيله» براى تحقّق بخشيدن به اهداف عالى مى نگرد. چهار هدف عمده تشکیل این حکومت عبارتند از: آگاهى بخشيدن به انسانها، تربيت معنوى و اخلاقی انسان، برپایی عدل به صورت خود جوش و برخاسته از متن جامعه، آزادى انسانها از زنجير اسارتهای فکری، فرهنگی، سیاسی و ... . پر واضح است که فقط يك حكومت نيرومند و صالح می تواند این اهداف را با ایجاد يك شبكه وسيع برنامه ريزى که از طريق بيت المال تغذيه مى گردد و جهت اصلى آن انسان سازى و پيشرفت علم و فرهنگ است پياده کند.

توسّل به غیر خدا، عملی مشرکانه!

آیا توسّل به غیر خدا عملى مشرکانه است؟

طبق آیه 35 سوره مائده، انسان می تواند به هر چیزى که باعث نزدیک شدن به پیشگاه مقدس پروردگار مى شود، مانند: ایمان به خدا، پیامبر(ص)، جهاد و عبادات و...، تمسک جوید؛ یعنی با اعمال صالح یا پیروى از پیامبر(ص) و امام(ع)، یا شفاعت آنان و یا سوگند دادن خداوند به مقام و مکتب آنها، از خداوند- و نه از این واسطه ها- چیزى را بخواهد. این معنى نه بوى شرک مى دهد، نه بر خلاف آیات دیگر قرآن است، بلکه آیاتی مثل: آیه 64 سوره نساء، آیه 97 سوره یوسف، آیه 114 سوره توبه و... آن را تأیید می کنند.

منظور از واژه قرآنی «موازین»

منظور از «موازین» در آیه 8 سوره «قارعه» چیست؟

موازین وسیله سنجش است و منظور از آن در قرآن، اولیاء اللّه یا قوانین عدل الهى هستند که انسان ها و اعمالشان را بر آنها عرضه مى کنند، و وزن  هر کس به همان اندازه است، که با آنها  مطابقت دارد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله :

مرحبا بک يا ابا عبدالله ! يا زين السموات و الارضين.

آفرين بر تو اى ابا عبدالله ! اى زينت آسمان ها و زمين ها!

بحار الانوار 36/204