كلمه «نسيان» در آياتی كه خداوند را «فراموش‌كار» معرفی می كند، به معناى فراموشى نيست، بلكه به معناى تناسى و تغافل؛ يعنى به فراموشى سپردن و بى اعتنا بودن است، ولى آنچه در آیات مقابل نفى شده، فراموشى و غفلت است.
امير مؤمنان علی(ع) درباره معناى آيه «نَسُواْ اللهَ فَنَسِيَهُمْ» فرمود: خدا را در دنيا فراموش كردند؛ به اين معنى كه او را اطاعت نكردند و خداوند نيز آنان را در آخرت فراموش كرد؛ يعنى براى آنان پاداشى در نظر نگرفت و آنان در بهره‌مندى از نعمت‌هاى الهى به فراموشى سپرده شدند.

درباره اينكه آيا پيامبر(ص) دچار «نسيان و فراموشي» شده است يا نه؟ دو احتمال از سوي مفسران داده شده است: 1. پيامبر(ص) فراموشى ندارد، و آنچه در آيه 24 سوره «کهف» آمده اشاره به امّت پيامبر(ص) دارد. بنابراين معناى آيه اين است كه: «اى امّت محمّد(ص)! مراقب اعمال خود باشيد. مبادا عمرى عبادت و اطاعت كنيد و در پايان عاقبت به خير نشويد و اعمالتان حبط گردد». 2. بعضى نيز گفته اند: فراموش كردنِ گفتن «إن شاء الله»، گناه نيست؛ بلكه ترك اولى است. بنابراين اگر پيامبر(ص) هم مرتكب آن شده و آن را فراموش كرده باشد اشكالى ندارد.

در آیه 115 و 121 سوره طه، نسبت «نسیان» و «عصیان» به آدم (ع) داده شده، امّا هیچ یک از این دو خطا با مقام عصمت انبیاء که مصونیّت از گناه و خطا و نسیان است سازگار نیست. براى حلّ این مشکل سه تفسیر را مى توان پذیرفت: 1- نهى آدم آزمایشى بوده. 2- نهى آدم نهى ارشادى بوده نه مولوی. 3- عمل آدم ترک اولى بوده، و منظور از آن عملى است که ترکش از انجامش بهتر است.

سكوت مخاطبانه و منتظرانه در برابر قرائت كتاب تكويني، ذكر و فكر و شكر خداست؛ اما سكوت ساكنانه و راكدانه و ايستا جز سهو و نسيان اثری نخواهد داشت.

عصاره تأثير توجه به دنيا و گمراه شدن به وسیله آن، در جوامع روايي مخصوصاً نهج البلاغه، داشتن آرزوهای دور و دراز و پیروی از هوا و هوس بیان شده است. این عوامل موجب می شود که انسان دچار غفلت شده و ياد خدا در زندگی اش کم رنگ شود. امام علي(ع) می فرماید: «آرزوهاي طولاني مايه سهو عقل و نسيان ياد خداست».

در روایت پيامبر اكرم(ص) چهار نشانه براي «غافلان» ذکر شده است: «نابينايى و بستن چشم بر روى حقايق، سهو، لهو و نسيان به گونه اى كه گرفتار فراموشكارى و سردرگمى به شهوات و عدم توجه به سرنوشت آينده خويش شود».