در روایت پيامبر اكرم(ص) چهار نشانه براي «غافلان» ذکر شده است: «نابينايى و بستن چشم بر روى حقايق، سهو، لهو و نسيان به گونه اى كه گرفتار فراموشكارى و سردرگمى به شهوات و عدم توجه به سرنوشت آينده خويش شود».

قرآن در سوره «ق» سخن از غافلانى به ميان آورده كه تا پايان عمر در عالَم «غفلت» به سر مى برند؛ اما هنگامی که در سکرات موت قرار گیرند و آثار اعمال خود را به چشم بنگرند آن گاه به آنها گفته مى شود: «اين همان چيزى است كه از آن فرار مى كرديد». سپس اشاره به وضع آنها در قيامت مى كند كه هر انسان، در حالى كه كسى وى را به پيش مى راند، وارد محشر مى شود، در این حال به او خطاب می شود: «تو از اين موضوع غافل بودى و ما پرده را از چشم تو كنار زديم و امروز چشمت كاملاً بينا شده است».

کسى که سوره واقعه را بخواند، از غافلان نخواهد بود و اگر آن را در هر شب جمعه بخواند، خداوند او را دوست دارد، و نزد همه مردم محبوبش مى کند، هرگز در دنیا ناراحتى نمى بیند، فقر و فاقه و آفتى از آفات دنیا دامنگیرش نمى شود، و از دوستان امام على(ع) خواهد بود؛ و اگر هر شب بخواند، هرگز فقیر نخواهد شد.

در روايت آمده كه مؤمنى كه قرائت قرآن كند در حالى كه جوان است نورانيّت قرآن با گوشت و خون او آميخته مى گردد و در قیامت آنقدر خدا به او اجر می دهد تا اینکه قرآن به این اجر راضي شود. در روايت ديگر است كه اگر كسي در شب 10 آيه قرائت كند از غافلان نيست و اگر 50 آيه بخواند از ذاكران و اگر 100 آيه بخواند از مطيعان و اگر 200 آيه بخواند از خاشعان، و اگر 300 آيه بخواند از رستگاران، و اگر 500 آيه بخواند از كوششگران و اگر 1000 آيه بخواند، هزار «قنطار» نيكى برايش نوشته مي شود.

در روایات اسلامی با تعبیرات گوناگون از آرزوهای دراز چنين نکوهش شده است: بدترین مردم کسی است که آرزوهایش از همه طولانی تر باشد و عملش از همه بدتر؛ برترین بی نیازی ترک آرزوهاست؛ آرزوهای دراز چشم بصیرت انسان را کور می کند؛ و ... از مجموع احادیثی که درباره آرزوهای دراز آمده است به خوبی گستردگی خطرات و عواقب شوم این رذیله اخلاقی مشخص می شود و ثابت می کند که آرزوهای دراز از بزرگترین دشمنان سعادت انسان و مانع قرب او در پیشگاه خداست.

قرآن در سوره «کهف»، پيامبر(ص) را از اطاعت و همنشينى با كسانى كه دل هايشان از ذكر خدا غافل بوده و از هواى نفس پيروى نموده و كارشان به افراط گراييده است، نهى نموده است. آرى! غافلان از ياد خدا، هواپرستند و در راه افراط گام برمى دارند و اگر در مذّمت «غفلت» چيزى جز اين نباشد، كافى است.