اولا: مفهوم صحیح بداء در نزد شیعه با عقیده انتسابی مخالفین تفاوت دارد؛ مخالفین شیعه معنی لغوی بداء (ظهور بعد از خفا، رای تازه پیدا کردن و پشیمانی) را به شیعه نسبت می دهند در حالی که بداء در نزد شیعه به معنی «تغییر سرنوشت و مقدّرات انسان توسط ذات الهی و با دخالت اعمال صالح خود انسان» است. در این «تغییر تقدیر»، ظهور برای انسان رخ می دهد، نه برای خدا و آنچه ظاهر می شود، «تقدیر اصلی و پوشیده خدا» برای انسان است.
ثانیا: بداء به معنی حقیقی آن سابقه دیرینه و ریشه در قرآن و سنت دارد.
ثالثا: انحراف «مختار» در مسأله «بداء» نیز ثابت و قطعی نیست.
رابعا: بر فرض انحراف مختار در مساله بداء، حقانیت این عقیده مخدوش نمی شود.

ایشان درباره نتيجه «تدبیر و دوراندیشی» و در مقابل آن «تفریط و بی خیالی» می فرماید: «ميوه درختِ تفريط، پشيمانى و ميوه درختِ دورانديشى، سلامت است»، لغت شناسان افراط را به معنى زياده روى و تفريط را به معنى كوتاهى و كم كارى تفسير کرده اند، اما ذکر تفريط بصورت مستقل، هرگونه انحراف از حق را شامل می شود. لذا امام(ع) دورانديشى را به درخت پرثمرى تشبيه كرده كه ميوه آن سلامت است، اما تفريط را به شجره خبيثه اى تشبيه کرده كه ميوه آن پشيمانى است. از این رو می فرماید: «تدبير پيش از عمل تو را از پشيمانى [بعد از عمل] ايمن مى سازد».

حر بن یزید ریاحی از مردان شريف كوفه و بزرگ قبيله خود بود. ابن زياد او را به فرماندهى هزار نفر مأمور جلوگيرى از امام حسين(ع) نمود ولى در روز عاشورا چون تصميم «ابن سعد» را بر جنگيدن با امام حسین(ع) جدى يافت، لرزه بر پيكرش افتاد و آرام آرام از سپاه يزيد كناره گرفت و به سوى اردوگاه امام حسين(ع) شتافت و او اوّل كسى بود كه به ميدان رفت و شهيد شد.

«تعصب و لجاجت» آتش سوزانى است كه پيوندهاى وحدت را در جامعه مى‏ سوزاند و بذر نفاق و اختلاف در ميان افراد مى‏ پاشد و سبب مى‏ شود كه دوستان از هم دور شوند و محبّت‏ ها به عداوت‏ ها مبدّل گردد. این دو صفت زشت در بسيارى از مواقع، كنترل امور را از اختيار انسان خارج مى‏ سازد و او را به جاهايى مى‏ كشاند كه هرگز مايل به آن نبوده است و لذا مايه درد و رنج و زحمت است و سبب مى‏ شود انسان مدّتها در بيراهه سرگردان شود.

«عجله» را نبايد با «سرعت» كه بار مثبت دارد، اشتباه كرد. سرعت آن است كه انسان بعد از فراهم شدن مقدّمات، فرصت را از دست ندهد و به سوى مقصد بشتابد؛ كه سبب پيروزى نيز مي شود. اما عده اي براى توجيه اعمال نادرست خود، تنبلى و بى حالى و از دست دادن فرصت ها را تحت عنوان ترك عجله و شتابزدگى توجيه مى كنند. بعضى از روايات، عجله را از اسباب پشيمانى برشمرده اند.

از نظر امام علي(ع) استغفار و توبه باعث خوشبو شدن انسان و پوشاندن بوى بد گناهان مي‌شود. همانطور كه با خشك شدن درختان، برگ آنها مي ريزد، گناهان نيز با استغفار، فرو مى‌ريزند. توبه داراي چهار مرحله است. مرحله اوّل: پشيمانى است كه آثار سازنده‌اى دارد، مرحله دوم: تصميم جدّى بر ادامه ترك از گناه در آينده، مرحله سوم: جبران حق الناس و حق الله و مرحله چهارم: جبران مافات است.

شواهد و قرائنی مثل کهولت سن و پختگی فرزندان و همچنین پشیمانی آنها از گذشته با دیدن عوارض نامطلوب کارشان و مسأله تهیه آذوقه در سالهای قحطی، همه و همه یعقوب را مجاب کرد که این بار، یک واقعیت مطرح است، نه توطئه. لذا با عهد و سوگند، براى محکم کارى و تأکید بیشتر حاضر به همراهی بنیامین با آنها می شود.