پاسخ اجمالی:
«تعصب و لجاجت» آتش سوزانى است كه پيوندهاى وحدت را در جامعه مى سوزاند و بذر نفاق و اختلاف در ميان افراد مى پاشد و سبب مى شود كه دوستان از هم دور شوند و محبّت ها به عداوت ها مبدّل گردد. این دو صفت زشت در بسيارى از مواقع، كنترل امور را از اختيار انسان خارج مى سازد و او را به جاهايى مى كشاند كه هرگز مايل به آن نبوده است و لذا مايه درد و رنج و زحمت است و سبب مى شود انسان مدّتها در بيراهه سرگردان شود.
پاسخ تفصیلی:
«تعصّب و لجاجت»، آثار منفى شديدى دارد كه در زندگى انسان هاى متعصّب و لجوج به زودى ظاهر مى شود.
1. تعصّب يعنى وابستگى غير منطقى به شخص يا عقيده يا عادت و رسم خاصّى، حجاب ضخيمى بر ديده عقل انسان مى افكند و او را از درك حقايق و خير و شرّ و مصلحت و مفسده و عاقبت امور و پيدا كردن راه چاره محروم مى سازد. به همين دليل در احاديث آمده است كه لجوج مديريّت و تدبير ندارد و در حالات شيطان آمده است كه به خاطر تعصّب از درك بديهيّات واماند و رشته عبوديّت و بندگى را از گردن خويش برداشت و براى هميشه رانده درگاه الهى شد.
2. تعصّب و لجاجت آتش سوزانى است كه پيوندهاى وحدت و اتّحاد را در جامعه بشرى مى سوزاند و بذر نفاق و اختلاف را در ميان افراد مى پاشد و نيروهايى را كه بايد صرف پيشرفت جوامع انسانى شود، به جنگ و ستيز با يكديگر وا مى دارد. به همين دليل در حديثى از اميرمؤمنان علي(عليه السلام) مى خوانيم: «اللِّجَاجُ يُنْتِجُ الْحُرُوبَ وَ يُوغِرُ الْقُلُوبَ»(1)؛ (لجاجت آتش جنگ ها را روشن مى سازد و دلها را پر از كينه و دشمنى مى كند).
3. تعصّب و لجاجت سبب مى شود كه دوستان از هم دور شوند و محبّت ها به عداوت ها مبدّل گردد.
4. تعصّب و لجاجت يكى از عوامل مهمّ كفر است و بسيارى از امّت هاى پيشين تنها به اين دليل راه كفر را پيش گرفتند كه تعصّب و لجاجت نسبت به آيين نياكانشان مانع پذيرش حقّ توسط آنان شد.
5. تعصّب و لجاجت مايه درد و رنج و زحمت و ناراحتى است، چرا كه سبب مى شود انسان مدّت ها و گاه ساليان دراز در بيراهه سرگردان شود و چون به بن بست مى رسد سرانجام خسته و وامانده از راهى كه رفته است باز مى گردد.
روى همين معنى در حديثى از اميرمؤمنان على(عليه السلام) مى خوانيم: «ثَمَرةُ اللِّجَاجِ الْعَطَبَ»(2)؛ (ثمره لجاجت، شكست خوردن و هلاكت است) و به همين دليل غالباً مايه ندامت و پشيمانى است همان گونه كه در احاديث آمده است كه آغاز لجاجت، جهل است و پايان آن ندامت!.
6. تعصّب و لجاجت در بسيارى از مواقع، كنترل امور را از اختيار انسان خارج مى سازد و او را به جاهايى مى كشاند كه هرگز مايل به آن نبوده است، روى اين جهت در بعضى از احاديث اسلامى از اميرمؤمنان علي(عليه السلام) نقل شده است كه مى فرمايد: «لَامَرْكَبَ اجْمَحَ مِنَ اللِّجاجِ»(3)؛ (هيچ مركبى سركش تر از مركب لجاجت نيست!).
7. و بالاخره تعصّب و لجاجت هم دنياى انسان را بر باد مى دهد و هم آخرت او را، چرا كه در دنيا سرچشمه عداوت ها و جدايى ها و اشتباهات فراوان و از دست دادن آرامش مى شود و در آخرت سبب دورى از رحمت خدا و اين همان است كه از اميرمؤمنان علي(عليه السلام) روايت شده که فرمود: «اللِّجَاجُ اَكْثَرُ الْاَشْيَاءِ مَضَرَّةً فِى الْعَاجِلِ وَ الْآجِلِ»(4)؛ (لجاجت از همه چيز زيانبارتر است در دنيا و آخرت!).(5)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.