آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در ارتباط با اوصاف «اهل بهشت» می فرماید: «پرهيزكاران گروه گروه به سوى بهشت رهنمون مى شوند در حالى كه در خانه هايى امن قرار مى گيرند و از اين جايگاه، بسيار خشنودند، آنها كسانى هستند كه در دنيا اعمالشان پاك و چشمانشان [از خوف خدا] گريان، شبهايشان در دنيا بر اثر خشوع و استغفار همچون روز و روزهايشان از خوف پروردگار و توجّه به او همچون شب بوده است، به اين دليل خداوند بهشت را منزلگاه آنها و پاداش [عظيم] را ثوابشان قرار داد و آنها سزاوار اين نعمت و شايسته آن بودند، در سرايى دائم و در ميان نعمت هاى پايدار اقامت مى گزينند».

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 190 «نهج البلاغه» به احوال «بهشتيان» مى پردازد و آن را چنان دقيق و روشن ترسيم مى كند كه شعله اشتياق را در دل مؤمنان بر مى افروزد، ایشان مى فرمايد: (و پرهيزكاران گروه گروه به سوى بهشت رهنمون مى شوند؛ در حالى كه از كيفر عذاب، ايمن و از سرزنش ها آسوده و از آتش بركنارند؛ در خانه هايى امن و مطمئن قرار مى گيرند و از اين جايگاه، بسيار خشنودند)؛ «وَ سِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَراً(1) قَدْ أُمِنَ الْعَذَابُ، وَ انْقَطَعَ الْعِتَابُ؛ وَ زُحْزِحُوا(2) عَنِ النَّارِ، وَ اطْمَأَنَّتْ بِهِمُ الدَّارُ، وَ رَضُوا الْمَثْوَى وَ الْقَرَارَ». امام(عليه السلام) در اين عبارت كوتاه پنج امتياز بزرگ براى اين دسته از پرهيزكاران بهشتى بيان فرموده كه همه را مى توان در آرامش و آسودگى كامل خلاصه كرد، در امان بودن از عذاب و قطع عتاب و دور شدن از آتش و استقرار كامل در سراى بهشتى و خشنودى از اين سرنوشت.
آنگاه به معرفى اين گروه پرداخته و بخشى از اعمال آنها را شرح مى دهد و مى فرمايد: (آنها كسانى هستند كه در دنيا اعمالشان پاك و چشمانشان [از خوف خدا] گريان، شبهايشان در دنيا بر اثر خشوع و استغفار همچون روز و روزهايشان از خوف پروردگار و توجّه به او همچون شب بوده است)؛ «الَّذِينَ كَانَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا زَاكِيَةً، وَ أَعْيُنُهُمْ بَاكِيَةً، وَ كانَ لَيْلُهُمْ فِي دُنْيَاهُمْ نَهَاراً، تَخَشُّعاً وَ اسْتِغْفَاراً؛ وَ كَانَ نَهَارُهُمْ لَيْلاً، تَوَحُّشاً وَ انْقِطَاعاً».
امام(عليه السلام) در اين چهار وصف، مقام والاى آنها را به عالى ترين صورت ترسيم كرده و آن را دليل بر بهشتى بودن آنها شمرده است. از يك سو اعمالشان در دنيا از هر گونه آلودگى به گناه و ريا و خود بزرگ بينى پاك بوده و چشمانشان از خوف خدا و مصائب بندگان مظلوم پروردگار گريان بوده است و از سوى ديگر با شب بيدارى و خشوع و خضوع و استغفار از لغزشها شبهايشان همچون روز و روزهاى آنها به سبب دورى از دنياپرستان و درگير شدن در غوغاهاى مادى و انقطاع الى الله همچون شب بوده است، آرى اين است اوصاف بهشتيان والامقام و سعادتمندان اهل نجات و به يقين با داشتن اين صفات، شايسته چنان افتخارى هستند، لذا امام(عليه السلام) در پايان اين سخن مى فرماید: (به همين دليل خداوند بهشت را منزلگاه آنها و پاداش [عظيم] را ثوابشان قرار داد و آنها سزاوار اين نعمت و شايسته آن بودند، در سرايى دائم و در ميان نعمت هاى پايدار اقامت مى گزينند)؛ «فَجَعَلَ اللهُ لَهُمُ الْجَنَّةَ مَآباً، وَ الْجَزَاءَ ثَوَاباً، «وَ كانُوا أَحَقَّ بِهَا وَ أَهْلَهَا»(3) فِي مُلْكٍ دَائِمٍ، وَ نَعِيمٍ قَائِمٍ».
به اين ترتيب امام(عليه السلام) هم شايستگى هاى آنها را شرح مى دهد و هم جزا و پاداش عظيمشان را. چند صباحى با هواى نفس به مبارزه برخاستند و با عبادت پروردگار و خوف و خشيت او در روزها و شبها شايستگى خود را ثابت كردند و خداوندِ جواد و كريم، پاداش و جزاى بسيار برتر و بالاتر، پاداشى زوال ناپذير و جاودانه نصيبشان كرد.(4)