از جمله تلاش‌های امام سجاد(ع) که هم جنبه دینی داشت و هم سیاسی، توجه به قشری بود که از زمان خلیفه دوم به بعد و مخصوصاً در عصر امویان، مورد شدیدترین فشارهای اجتماعی بودند. بردگان و کنیزکان، متحمل سخت‌ترین کارها شده و از طرف اربابان مورد اهانت‌های شدیدی قرار می‌گرفتند. امام سجاد(ع)، همانند امیر المؤمنین(صلوات الله علیهما) که با برخورد اسلامی خویش بخشی از موالی عراق را به سمت خویش جذب کرد، کوشید تا حیثیت اجتماعی این قشر را بالا برد. امام در حالی که نیازی به بردگان نداشت، آنها را می‌خرید. این خریدن تنها برای آزاد کردن آنها بود. گفته‌اند امام قریب به صد هزار نفر را آزاد ساخت. بردگان که چنین نیّتی از امام می‌دیدند، خود را در معرض او می‌نهادند تا امام آنها را بخرد. امام سجاد(ع) در هر ماه و روز و سالی به آزادی آنها می‌پرداخت؛ به طوری که در شهر مدینه عده زیادی، همچون یک لشکر از موالی آزاد شده، از زن و مرد، به چشم می‌خورد که همگی از موالی امام بودند. هیچ برده‌ای را بیش از یک سال نگه نمی‌داشت و حتی پس از آزادی، اموالی هم در اختیار آنها می‌گذاشت. در این مدت آنها از نزدیک با امام سجّاد(ع) و شخصیت عظیم علمی و اخلاقی و تقوایی حضرت آشنا می‌شدند و طبیعی بود که در قلوب بسیاری از آنها علاقه‌ای نسبت به امام سجاد(ع) و جریانات شیعی به وجود آید.

امام سجّاد(ع) چهارمین امام شیعه بنا بر قول مشهور در سال 38 هجری متولد شدند. در دوره ايشان ارزش‌های دینی دچار تحریف و تغییر امویان قرار گرفت و امام(ع) با سلاح دعا مهمترین تأثیر اجتماعی را در پیوند مردم با خدا برقرار كرد. شخصیتی که همه مردم تحت تأثیر روحیات و شیفته مرام و روش او بودند. هنگام وضو گرفتن، رنگ چهره‌اش دگرگون می‌شد و در وقت نماز به هیچ چیز توجه نداشت. در دادن صدقه و رسیدگی به محرومین زبانزد خاص و عام بود. حضرت نسبش را در مسافرت پنهان مي‌كرد و دو بار اموالش را در راه خدا تقسيم كرد.

علل خوددارى امام سجاد(ع) در قیام حرّه عبارتند از:
1- امام شكست نهضت مدينه را پيش بينى كرده، و مى دانستند باقى مانده نيروهاى تشيع بدون هیچ نتیجه ای از قیام، از بين خواهد رفت.
2- با توجه به سوابق عبدالله بن زبير، و نفوذى كه او در ميان صفوف شورشيان يافته بود، اين نهضت نمى‏ توانست يك نهضت اصيل شيعى باشد.
3- شورشيان، در انتخاب رهبر خود، هيچ گونه نظر خواهى از امام نكرده بودند؛ پيدا بود كه اين حركت، يك حركت خالص شيعى نيست و در صورت پيروزى معلوم نيست به نفع شيعيان تمام شود.

با رعب و اختناق  و با كنترل و تسلط شديدى كه حكومت جبار اموى بر قرار ساخته بود، هر گونه حركت مسلحانه پيشاپيش محكوم به شكست بود و كوچكترين حركت امام سجاد(ع) حتی اقدامات شخصی و خصوصی امام(ع) نیز از ديد جاسوسان حكومت اموى پنهان نمى ماند.
در چنين شرائطى امام(ع) ژرف اندیشانه، ترجیح داد به جای قیامی برخاسته از شور انقلابی که احتمال شکستش نیز بسیار زیاد بود، جان خود و تعداد بسيار معدود ياران قابل اتكاى خود را حراست نمايد و در جبهه سازندگى افراد صالح به مبارزه ‏اى بى امان ولى پنهان مشغول باشد.

امام سجاد(ع) مورد احترام و تمجيد متأخرين اهل سنت است. شيخ محمّد ابوزهره مي گويد: «او فقيه و محدّث بود و در قدرت و احاطه بر مسائل فقهى و جوانب و فروعات مسائل، به جدّش على(ع) شباهت داشت»، محمود عقاد مي گويد: «اين جوانِ بيمار در کربلا آنقدر زندگى کرد تا آن که فاتح تمام دل ها شد»، محمّد عبده مي گويد: «على بن الحسين(ع) مردى عابد، زاهد، باوفا، اهل جود و اهل انابه بود و معاصرينش همگى اجماع کرده اند که او عابدترين مردم بود».