آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

علل خوددارى امام سجاد(ع) در قیام حرّه عبارتند از:
1- امام شكست نهضت مدينه را پيش بينى كرده، و مى دانستند باقى مانده نيروهاى تشيع بدون هیچ نتیجه ای از قیام، از بين خواهد رفت.
2- با توجه به سوابق عبدالله بن زبير، و نفوذى كه او در ميان صفوف شورشيان يافته بود، اين نهضت نمى‏ توانست يك نهضت اصيل شيعى باشد.
3- شورشيان، در انتخاب رهبر خود، هيچ گونه نظر خواهى از امام نكرده بودند؛ پيدا بود كه اين حركت، يك حركت خالص شيعى نيست و در صورت پيروزى معلوم نيست به نفع شيعيان تمام شود.

علل خوددارى امام سجاد(علیه السلام) را مى ‏توان چنين خلاصه كرد:

1- با ارزيابى اوضاع، و ملاحظه اختناق شديدى كه پس از شهادت امام حسين(علیه السلام) به وجود آمده بود، امام شكست نهضت مدينه را پيش بينى مى ‏كرد، و مى ‏ديد اگر در آن شركت جويد، نه تنها پيروز نمى ‏شود، بلكه خود و پيروانش نيز كشته مى ‏شوند و باقى مانده نيروهاى تشيع از بين مى ‏رود بدون آنكه نتيجه ‏اى حاصل شود.

2- با توجه به سوابق عبدالله بن زبير، و نفوذى كه او در ميان صفوف شورشيان يافته بود، اين نهضت نمى‏ توانست يك نهضت اصيل شيعى باشد و امام نمى ‏خواست امثال عبدالله بن زبير قدرت طلب، او را پل پيروزى قرار دهند.

3- شورشيان، عبدالله بن حنظله را به رهبرى خود برگزيده بودند و هيچ گونه نظر خواهى از امام نكرده بود. گر چه رهبران شورش افرادى صالح و پاك بودند و انتقادها و اعتراض هاى آنان نسبت به حكومت يزيد كاملا بجا و درست بود، اما پيدا بود كه اين حركت، يك حركت خالص شيعى نيست و در صورت پيروزى معلوم نيست به نفع شيعيان تمام شود.

گويا با توجه به اين گونه ملاحظات بود كه امام از ابتدا در شورش شركت نكرد، و يزيد كه اين موضوع را مى ‏دانست و از طرف ديگر فاجعه كربلا در افكار عمومى براى او گران تمام شده بود، به «مسلم بن عقبه» توصيه كرده بود كه متعرض على بن الحسين(علیه السلام) نشود.(1)