آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«بلوغ»، رسيدن به حد رشد عقلانى و معیار مکلف شدن است. بنابراين اگر امامي در كودكى به حد اعلاى كمال و رشد برسد قطعاً مورد تكليف است و از آنجا که عقلی كامل داشته و از مقام عصمت بهره مند است هرگز كار اشتباه یا ناشايست انجام نمي دهد. نمونه آن اسلام امام علي(ع) در كودكي است كه به تأييد پيامبر(ص) رسيد و به مقام خلافت و وصايت نيز منصوب گشت.

گاهى سؤال مى شود كه كودك چگونه مى تواند امام و رهبر باشد در حالى كه تكليف ندارد؛ زيرا به حد بلوغ نرسيده است، و چون بر اعمالش عقوبت مترتب نيست ممكن است لغزش هايى از او سر زند كه با مقام و شأن امامت سازگارى ندارد؟
در پاسخ مي گوييم: «بلوغ» در حقيقت رسيدن به حد رشد عقلانى است و علت اينكه براى نوجوانان سن بلوغ را پانزده سال قرار داده اند براى اين است كه غالباً در اين سن آنها به رشد عقلانى مى رسند؛ ولى اگر افرادى در كودكى به طور يقين و قطع به حد اعلاى كمال و رشد رسيدند - كه بايد هم رسيده باشند و گرنه امامت آنها بى معنا خواهد بود - قطعاً مورد تكليف هستند و از آنجا كه عقل كاملى داشته و از مقام عصمت بهره مندند هرگز كار ناشايست انجام نخواهند داد.
از اينجا پاسخ اشكال برخى از علماى اهل سنت درباره ايمان و اسلام حضرت على(عليه السلام) قبل از بلوغ نيز داده مى شود، آنان مى گويند: على بن ابى طالب(عليه السلام) به حد بلوغ نرسيده بود و لذا اسلامش ارزشى نداشت. اسلامى كه بدون تعقل و فهم و شعور عقلانى باشد چه فايده اى دارد؟ در حالى كه اسلام ابوبكر در سنين بالا بوده است و اسلام در اين سن با تعقل و فكر همراه است و از اين رو داراى ارزش خاصى است.
پاسخ اين است كه اگر چه امام على(عليه السلام) قبل از بلوغ اسلام آورد؛ ولى او از همان كودكى از كمال و عقلانيَّت كافى برخوردار بود. دوره كودكى حضرت همراه با رسول خدا(صلى الله عليه و آله) سپرى شد. او اسلام را با بصيرت كامل پذيرفت لذا حقيقتاً حضرت على(عليه السلام) اولين مؤمن و مسلم است. چه كسى مى تواند به طور عموم و كلى ادعا كند كه هر كس سنش بيشتر است عقلش نيز بيشتر است؟ چه بسيار افراد بزرگسال كه يك دهم عقل و رشد يك كودك را ندارند و لذا پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) خطاب به حضرت زهرا(عليها السلام) فرمود: «اِنَّهُ لَاَوَّلُ اَصْحَابِي اِسْلَاماً»(1)؛ (همانا او [على(عليه السلام)] اول كسى است از اصحابم كه اسلام آورده است).
انس بن مالك مى گويد: «اول كسى كه به پيامبر(صلى الله عليه و آله) اسلام آورد على بن ابى طالب(عليه السلام) بود».(2) ابن اثير مى گويد: «پيامبر(صلى الله عليه و آله) روز دوشنبه مبعوث شد و على در روز سه شنبه اسلام آورد».(3) شيخ محمد خضرى مى گويد: «على(عليه السلام) اول كسى است كه دعوت اسلام را پذيرفت».(4) ابن ابى الحديد مى گويد: «چه بگويم در حق كسى كه از ديگران به هدايت سبقت گرفت، به خدا ايمان آورده و او را عبادت نمود در حالى كه تمام افراد روى زمين سنگ را عبادت مى كرده و منكر خالق بودند».(5) و به همين خاطر بود كه پيامبر(صلى الله عليه و آله) در سال سوم بعثت بعد از نزول آيه شريفه «وَ اَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْاَقْرَبِينَ» حضرت على(عليه السلام) را كه نوجوان بود به خلافت و وصايت برگزيد و به قوم خود دستور داد كه سخنان او را گوش فرا داده و از او اطاعت كنند.(6)،(7)