علم سرچشمه پيشرفت هاى مادى است. وقتی در سوره «قصص» قارون ثروت به دست آمده خود را ناشی از دانش خود می داند، قرآن ادعاى او را نفى نمى کند؛ بلکه می فرماید: «آیا او نمى دانست که خداوند از میان اقوام پیشین کسانى را هلاک کرد که نیرومندتر و ثروتمندتر از او بودند؟!». اما مسلّماً این ادعاى قارون مانع از آن نبود که ثروت خویش را در طریق منافع مردم به کار گیرد، زیرا یک انسان هر قدر آگاه و با استعداد باشد باز به تنهایى نمى تواند ثروت زیادى به دست آورد.

روزى معاویه گفت: اى عدى! على را برایم توصیف کن. عدى گفت: به خدا سوگند، امیر مؤمنان(ع)، دورنگر و نیرومند بود. به عدلْ سخن مى گفت و به بزرگى حکم مى کرد. حکمت از پهلوهایش مى جوشید و علم از درونش بیرون مى ریخت با دنیا و درخشش آن، بیگانه و با شب و تنهایى اش اُنس داشت، اشک ریز و پُر اندیشه بود. چون تنها مى شد، به محاسبه خود مى پرداخت و در کارهاى قبلى خود، مى اندیشید. از لباس، کوتاه آن را دوست مى داشت و از خوراک، خشن آن را، در میان ما همانند فردى از ما بود... .

همه چیز خفّاش عجیب است، امّا پرواز سریع خفاش در تاریکى شب بدون برخورد به مانع از همه عجیب تراست؛ همچنان که على(ع) در ضمن خطبه مفصلى پیرامون آفرینش خفاش، به آن اشاره می فرماید. یک دانشمند روسى ثابت کرده که خفّاش راه خود را در دل شب به کمک امواج ماوراءِ صوت که به وسیله عضلات نیرومند حنجره اش ایجاد و از طریق سوراخ هاى بینى بیرون می فرستد، پیدا می کند و گوش بزرگ او گیرنده امواجى است که باز مى گردد؛ و اگر گوش هاى خفاش را بردارند نمى تواند بدون برخورد به مانع در تاریکى پرواز کند.

بعضی هر حرکتی را در جهان مربوط به عشق می دانند و بعضی آن را تا سرحدّ یک بیمارى نفرت انگیز تحقیر نموده اند. این اختلاف، از اختلاف در زوایه دید قضاوت کنندگان سرچشمه مى گیرد. اگر منظور از عشق یک کشش نیرومند میان دو انسان، در مسیر یک هدف عالى بوده باشد چه از آن بالاتر تصوّر مى شود؟! زیرا قدرت خلاقیّت آن به قدرى عجیب است که مى تواند به سرعت همه موانع را در مسیر تکامل پشت سر بگذارد. امّا اگر منظور از عشق کشش نیرومندى باشد که دو انسان را به گناه بکشاند هر چه در مذمت آن گفته شود کم است.