آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

علم سرچشمه پيشرفت هاى مادى است. وقتی در سوره «قصص» قارون ثروت به دست آمده خود را ناشی از دانش خود می داند، قرآن ادعاى او را نفى نمى کند؛ بلکه می فرماید: «آیا او نمى دانست که خداوند از میان اقوام پیشین کسانى را هلاک کرد که نیرومندتر و ثروتمندتر از او بودند؟!». اما مسلّماً این ادعاى قارون مانع از آن نبود که ثروت خویش را در طریق منافع مردم به کار گیرد، زیرا یک انسان هر قدر آگاه و با استعداد باشد باز به تنهایى نمى تواند ثروت زیادى به دست آورد.

علم سرچشمه پيشرفت هاى مادى است. قرآن کریم می گوید: «قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْم عِندِى» (1)؛ ([قارون] گفت: اين ثروت را بوسيله دانشى كه نزد من است به دست آورده ام!).
اين سخن را قارون ثروتمند مغرور و خودخواه بنى اسرائيل زمانى گفت كه آگاهان قوم موسى(عليه السلام) او را نصيحت كردند كه از ثروتت براى منفعت جامعه استفاده كن و نصيب خويش را از دنيا فراموش منما؛ همان گونه كه خدا به تو نيكى كرده است به بندگان خدا نيكى كن و اين ثروت را مايه فساد در زمين قرار نده.
ولى او در پاسخ گفت: «من اين ثروت را با قدرت علم و دانش ام اندوخته ام».
قابل توجّه اين كه قرآن اين ادعاى او را نفى نمى كند؛ بلكه بلافاصله مى گويد: «أَوَلَمْ يَعْلَمْ أَنَّ اللهَ قَدْ أَهْلَكَ مِنْ قَبْلِهِ مِنْ القُرُونِ مَنْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً وَأَكْثَرُ جَمْعاً» (2)؛ (آيا او نمى دانست كه خداوند از ميان اقوام پيشين كسانى را هلاك كرد كه نيرومندتر و ثروتمندتر از او بودند؟!).
اين تأييد ضمنى نشان مى دهد كه قارون علم و دانشى داشت كه توانست ثروت عظيمى به آن وسيله به دست آورد. (خواه اين علم، علم كيميا باشد كه بعضى از مفسّران گفته اند يا آگاهى به اصول تجارت و فوت و فن كسب و كار).
ولى مسلّماً اين ادعاى قارون مانع از آن نبود كه ثروت خويش را در طريق منافع مردم به كار گيرد، زيرا يك انسان هر قدر آگاه و با استعداد باشد باز به تنهايى نمى تواند ثروت زيادى به دست آورد؛ حتماً اين كار را با استفاده از نيروى ديگران انجام مى دهد، به همين دليل مديون جامعه و همكارى مردم است.
به هر حال اين آيه نشان مى دهد كه رابطه اى ميان علم مادى و پيشرفت مادى وجود دارد. اين حقيقتى است كه در جهان امروز به خوبى ديده مى شود كه اقوامى در پرتو علوم و صنايع به پيشرفت هاى عظيمى در تمدّن مادى نايل شده اند.(3)،(4)