دایره و محدوده «رازداری»

آيا «رازداری» فقط در مورد گناهان و رذائل اخلاقی مطرح است؟

بسيارى از مردم رازهای خوب و بدی دارند كه اگر افشا شود زيان مى بينند؛ این رازها گاهى مربوط به فضائل معنوى، گاه رذایل اخلاقی و گاه منافع مادى می شود. مساله رازدارى همه این موارد را شامل می شود؛ یعنی همه موارد و اسراری كه فاش شدن آن سبب ضرر و زيان صاحب آن مى شود. مثلا شخص آبرومندى مرتکب گناهی شده و فرد يا افرادی از آن مطلع شده اند، لذا از آنان درخواست می کند که راز او را پنهان کنند و یا فردی کار خیری انجام داده که در صورت فاش شدن نیت خالص او از بین برود و امثال ذلک.

روش های تقویت «رازداری»

شیوه های تقویت «رازداری» در انسان و درمان بیماری «افشاي سرّ» چيست؟

افشای اسرار افراد، سبب از دست رفتن آبرو و اعتبار آنها در جامعه می شود؛ و افشای اسرار جامعه و مذهب، کشور و پیروان مذهب را به خطر انداخته و سبب ریخته شدن خون بی گناهان می شود. توجه به کیفر الهی و پیامدهای افشاى اسرار، می تواند سدی در برابر اين رذيله باشد. خشكانيدن ريشه هاى اين رذيله، يعنى جهل و حسد و كينه توزى و مانند آن راه مهم ديگرى براى درمان است. همچنین اگر فاش کننده بداند که افشاى اسرار، سبب زيان هايى می شود، و او به عنوان مسبب، ضامن آنها است، توجه بیشتری به حفظ آن اسرار خواهد کرد.

«رازداری» در آيات قرآن

خداوند در چه آياتی از قرآن به مساله «رازداری» اشاره کرده است؟

در قرآن، آیه ای وجود ندارد که با صراحت امر به «رازداری» کند؛ اما تعبيراتی در قرآن وجود دارد كه به دلالت التزامى از فضيلت رازدارى خبر مى دهد. مانند آيه 16 سوره «توبه» و آيه 118 سوره «آل عمران» که می فرماید: «مسلمانان اسرار خود را به كسانى بگويند كه مطمئن به حفظ آن باشند نه به افراد نامطمئنى كه افشای سرّ مى كنند». همچنین آيه 102 سوره توبه، که به افشای سرّ مسلمانان توسط «ابولبابه» در میان یهودیان «بنی قریظه» پرداخته است. بر این اساس، رازدارى فضيلت است، و افشای سرّ از رذائل محسوب مى شود.

مذمت «افشای سر» در آيات قرآن

در چه آياتی از قرآن به زشتی «افشای سر» اشاره شده است؟

در مورد زشتي «افشای سر» آيه صريحي وجود ندارد، اما آياتی هست كه به دلالت التزامى از فضيلت رازدارى خبر مى دهد. مانند: آيه 16 سوره «توبه» و آيه 118 سوره «آل عمران» که می فرماید: «مسلمانان اسرار خود را به كسانى بگويند كه مطمئن به حفظ آن باشند نه به افرادى كه افشاء سرّ مى كنند». البته در مورد رازداری همسران می توان به آيات 3 و 4 سوره تحریم استناد کرد، که خداوند بعضی همسران پیامبر(ص) را بخاطر افشای اسرار ایشان شدیدا مذمت می کند. مفهوم اين تعبیرات این است كه رازدارى فضيلت، و افشاء سرّ از رذائل است.

اهتمام روايات به «رازداری»

در روايات اسلامی تا چه ميزان به مساله «رازداری» و عدم افشای سرّ ديگران اهتمام شده است؟

در سخنان معصومین(ع) تعابیر گوناگونى در مورد رازدارى و ترك افشاى سرّ وجود دارد، كه نشانه اهتمام اسلام به اين موضوع است. امام علی(ع) می فرماید: «هر كس سرّى را كه به او سپرده شده فاش كند خيانت كرده است»، ایشان می فرمایند: «كسى كه پرده از روى اسرار برادر مسلمانش بردارد خداوند عيوب پنهان او را بر ملا مى كند». پیامبر(ص) به «ابوذر» می فرماید: «جلسات خصوصى امانت است، و افشاء سرّ برادر مؤمن خيانت مى باشد، از آن بپرهيز».

«رازداری» در اسرار سياسی و نظامی کشور

منظور از «رازداری» در اسرار سياسی نظامی کشور چيست؟

لزوم حفظ اسرار نظامى و سياسى كشور یکی از بديهيّات است و بسيارى از پيروزى هاى پیامبر(ص) مرهون حفظ اسرار نظامی و سیاسی بود. امام علی(ع) می فرمایند: «پيروزى در پرتو دورانديشى است، و دورانديشى در به كارگيرى صحيح انديشه است، و انديشه صحيح با رازدارى ميسّر است». امام باقر(ع) می فرمایند: «اظهار كردن چيزى قبل از آن كه استحكام يابد، سبب فساد آن مى شود [چرا كه مخالفان آگاه مى شوند و چه بسا مانع رسيدن به نتيجه شوند]».

چگونگی سیر و سلوک از منظر مرحوم بحر العلوم

مرحوم بحر العلوم برای سلوک الی الله چه دستوراتی ارائه کرده است؟

ایشان در رساله «سير و سلوك» 25 دستور برای سلوک الی الله داده است: 1- ترك آداب و عادات و رسوم؛ 2- عزم قاطع بر پيمودن راه؛ 3- رفق و مدارا؛ 4- وفا؛ 5- ثبات و دوام؛ 6- مراقبت؛ 7- محاسبه؛ 8- مؤاخذه؛ 9- مسارعت؛ 10- ارادت؛ 11- ادب؛ 12- نيّت؛ 13- صَمْت؛ 14- جوع و كم خوردن؛ 15- خلوت؛ 16- سَهَر و شب بيدارى؛ 17- دوام طهارت؛ 18- تضرّع به درگاه خداوند؛ 19- پرهيز از خواسته هاى نفس؛ 20- رازدارى و كتمان سرّ؛ 21- داشتن مربّى؛ 22- ورد؛ 23- نفى خواطرات؛ 24- فكر؛ 25- ذكر.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

عامِلْ سائرَ النّاسِ بالإنصافِ، و عامِلِ المؤمنينَ بالإيثار

با ديگر مردمان به انصاف رفتار کن و با مؤمنان به ايثار

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22