آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در مورد زشتي «افشای سر» آيه صريحي وجود ندارد، اما آياتی هست كه به دلالت التزامى از فضيلت رازدارى خبر مى دهد. مانند: آيه 16 سوره «توبه» و آيه 118 سوره «آل عمران» که می فرماید: «مسلمانان اسرار خود را به كسانى بگويند كه مطمئن به حفظ آن باشند نه به افرادى كه افشاء سرّ مى كنند». البته در مورد رازداری همسران می توان به آيات 3 و 4 سوره تحریم استناد کرد، که خداوند بعضی همسران پیامبر(ص) را بخاطر افشای اسرار ایشان شدیدا مذمت می کند. مفهوم اين تعبیرات این است كه رازدارى فضيلت، و افشاء سرّ از رذائل است.

در اين مورد آيه صريحي وجود ندارد اما در آيات قرآن تعبيرات ديگرى ديده مى شود كه (نه به دلالت صريح مطابقى و تضمنى بلكه به دلالت التزامى) از فضيلت رازدارى خبر مى دهد، از جمله:
1ـ خداوند در آيه 16 سوره توبه مى فرمایند: «اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تُتْرَكُوا وَ لَمّا يَعْلَمِ اللّهُ الَّذِينَ جاهَدُوا مِنْكُمْ وَ لَمْ يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ الْمُؤمِنينَ وَليْجَةً وَاللّهُ خَبِيرُ بِما تَعْمَلُونَ»؛ (آيا گمان كرديد كه [به حال خود] رها مى شويد، در حالى كه هنوز آنها كه از شما جهاد كردند، و غير از خدا و رسولش را محرم اسرار خويش انتخاب ننمودند [از ديگران] مشخص نشده اند [بايد آزمون شويد و صفوف از هم جدا شود] و خداوند به آنچه عمل مى كنيد آگاه است). اين آيه مى گويد مسلمانان اسرار خود را به كسانى بگويند كه مطمئن به حفظ آن باشند نه به افراد نامطمئنى كه افشاء سرّ مى كنند. مفهوم اين سخن آن است كه رازدارى فضيلت است، و افشاء سرّ از رذائل محسوب مى شود.
2ـ هم چنین در آيه 118 آل عمران می فرماید: «يا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِن دُونِكُمْ لايَأْلُونَكُمْ خَبالا»؛ (اى كسانى كه ايمان آورده ايد محرم اسرارى از غير خودتان انتخاب نكنيد، آنها از هرگونه شرّ و فسادى درباره شما كوتاهى نمى كنند). «بطانه» تقريباً مفهومى همانند «وليجه» دارد، و هر دو به معنى محرم اسرار است. و اين كه خداوند همه مؤمنان را مخاطب ساخته و مى گويد غير مسلمانان (مخلص و مؤمن) را محرم سرّ خود ندانيد، در واقع اشاره اى به لزوم حفظ اسرار و نكوهش از افشای سرّ دارد، منتها اين آيه و آيه قبل ناظر به اسرار شخصى نيست بلكه نظر به اسرار جامعه اسلامى دارد كه افشاى آن ضربه اى به مسلمين وارد مى كند.
البته در قرآن مجيد در مورد خصوص رازدارى همسران در سوره تحريم بحث مشروحى آمده است و خداوند سرزنش شديدى نسبت به بعضى از همسران پيامبر كه در رازدارى كوتاهى كرده و اسرار بيت رسالت را افشا كردند نموده است مى فرمايد: «وَ اِذا اَسَرَّ النَّبِىُّ اِلى بَعْضِ اَزْواجِهِ حَدِيثاً فَلَمّا نَبَأَتْ بِهِ وَ اَظْهَرهُ اللّهُ عَلَيه عَرَّفَ بَعضَهَ وَ اَعْرَضَ عَنْ بَعْض فَلَمّا نَبَّأَها بِهِ قالَتْ مَنْ اَنْبَأَكَ هذا قالَ نَبَّأَنِىَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرَ ـ اِنْ تَتُوبا اِلَى اللّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ اِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَاِنَّ اللّهَ هُوَ مَولاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤمِنينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ»(1)؛ (به خاطر بياوريد هنگامى را كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) يكى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت، ولى هنگامى كه وى آن را افشا كرد و خداوند پيامبرش را از آن آگاه ساخت قسمتى از آن را براى او بازگو كرد، و از قسمت ديگر خوددارى نمود، هنگامى كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) همسرش را از آن خبر داد گفت چه كسى تو را از اين راز آگاه ساخته فرمود خداى عالم و آگاه مرا آگاه ساخت ـ اگر از كار خود توبه كنيد [به نفع شما است] زيرا دلهايتان از حق منحرف گشته و اگر بر ضد او دست به دست هم دهيد [كارى از پيش نخواهيد برد] زيرا خداوند ياور او است، و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آن ها پشتيبان او هستند).
در اين كه اين رازى كه بعضى از همسران پيامبر(صلى الله عليه وآله) افشا كردند چه بود، بحث هاى مفصلى در ميان مسلمانان است، و چون شرح آن به درازا مى كشد مى توانيد به تفسير نمونه ذيل آيه 3 و 4 سوره تحريم مراجعه فرماييد.(2)