امام علي(ع) برای خاموش کردن فتنه معاویه در بصره، نامه اي تند و كوبنده با پيكي به سوي آنها فرستاد: «... بعد از جنگ جمل، مجرمانِ شما را عفو و شمشير از فراريان برداشتم و كسانى را كه به جانب من آمدند پذيرفتم، [و دستور دادم که] فراريان را تعقيب نكنيد و مجروحان [بى دفاع] را نكشيد، آنكه به خانه خود بازگردد و در خانه را ببندد در امان است و آن كس كه اسلحه بر زمين بگذارد در امان است. حال اگر افكار مُهلك و آراء ضعيف و منحرف از مسير حقّ، شما را به ستيزه جويى و مخالفت با من بكشاند من همان مرد ديروزم. سپاه من آماده و اسب ها را زين كرده و جهاز بر شتران گذارده ام، و اگر مرا مجبور به حركت به سوى خود كنيد حمله اى به شما بياورم كه جنگ جمل در برابر آن بسيار كوچك باشد».

امام علي(ع) در نامه خود به «زیاد بن ابیه» با توصیه به پرهیز از تکبر و لزوم تواضع می فرماید: «آيا اميد دارى كه خداوند پاداش متواضعان را به تو دهد در حالى كه نزد او از متكبران باشى؟ و [بدان] انسان تنها به آنچه از پيش فرستاده جزا داده مى شود و بر آنچه قبلا براى خود ذخيره كرده وارد مى گردد».

در روز عاشورا هنگامی که يسار(غلام زياد بن ابيه) و سالم (غلام عبيدالله بن زياد) به ميدان آمدند و مبارز طلبيدند، حبيب بن مظاهر و برير بن خضير عزم ميدان كردند ولى امام حسین(ع) مانع شد، آنگاه عبدالله بن عمير برخاست و از امام اذن طلبيد، امام(ع) اجازه داد. وى به ميدان شتافت و آنها را از پاى درآورد ولی سپاه دشمن از راست و چپ حمله کردند و او را به شهادت رساندند.

معاویه پس از تثبیت ارکان قدرت خویش، امام مجتبى(ع) را مسموم ساخت. او برخلاف مفاد صلح نامه و تمام اصول انسانى و دینى، اقددام به کشتار وسیع شیعیان کرد؛ تا با از میان برداشتن مخالفان، راه را براى خودکامگى هایش هموارتر سازد. معاویه، زیاد بن ابیه را به فرمانداری کوفه منصوب کرد، او که شیعیان را به خوبی می شناخت بسیاری از آنان را به قتل رساند.

امام علي(ع) توسط نیروهای اطلاعاتی خود از قصد «زیاد بن ابیه» براي خيانت در بيت المال آگاه شد و در نامه شدید اللحن به او نوشت: «صادقانه به خداوند سوگند ياد مى كنم اگر به من گزارش رسد كه از بيت المال مسلمين چيزى كم يا زياد به خيانت برداشته اى آنچنان بر تو سخت مى گيرم كه در زندگى تو را كم بهره، سنگين بار و حقير و ذليل سازد». صريح نفرمودن امام(ع) براي اين بود كه «زیاد» در عمل مجرمانه جسور نشود.

امام علي(ع) در نامه اي به «زیاد بن ابیه» می فرماید: «[اى زياد] اسراف را كنار بگذار و ميانه روى را پيشه نما، ميانه روى چيزى است كه خداوند متعال آن را دوست دارد و خداوند اسراف را مبغوض مى شمرد حتى دور انداختن يك هسته خرما؛ زيرا به درد چيزى مى خورد و حتى ريختن اضافه آب كه در ظرف آبخورى باقى مى ماند، و از امروز به فكر فردا باش، و از اموال دنيا به مقدار ضرورت براى خود نگاه دار و اضافه بر آن را براى روز نيازت از پيش بفرست ...».