امام علی(ع) پيرامون اوصاف خداوند می فرماید: «ستايش مخصوص خداوندى است كه از شباهت به مخلوقات، برتر و از وصف واصفان، والاتر است. با تدبير شگفت آورش بر همه ناظران آشكار است و حقیقت ذاتش بر همه متفكّران پنهان، عالِم است بى آنكه معلوماتش اكتسابى باشد يا فزونى گيرد، همه امور را بدون نياز به تفكّر اندازه گيرى كرده، تاريكيها پوششى بر او نمى افكند و به روشنايى نیازی ندارد، شب و روز براى او متصوّر نيست، دركش از اشيا به حس بينايى و علمش به جستجو و آزمایش وابسته نیست ...».

 توحيد را از يك نظر مى توان به دو بخش توحيد خاص و عام تقسيم كرد. توحيد خاص شاخه هاى توحيد است كه چهار شاخه اصلی دارد: توحید ذات؛ توحید صفات؛ توحید عبادت؛ و توحید افعال که خود شاخه هایی دارد، ازجمله: توحید خالقیت، توحید ربوبیت، توحید مالکیت و حاکمیت تکوینی، توحید حاکمیت تشریعی، توحید اطاعت. امّا توحيد عام عبارت است از: توحيد در نبوّت؛ توحید در معاد؛ توحید در امامت؛ توحید در نظم و عدالت؛ و توحید در جامعه انسانی.

طبق آیه 123 سوره هود، اگر پرستش به خاطر عظمت و صفات جمال و جلال خداوند باشد، این صفات بیش از همه در خدا است. و اگر پرستش، به خاطر پناه بردن در حل مشکلات به معبود باشد، تنها خدا به همه چیز آگاه است و همه کارها به سوى او باز گردانده مى شود. به همین دلیل است که «توحید صفات» سبب «توحید عبادت» مى گردد.

در ميان دانشمندان عقائد معروف است كه توحيد چهار شاخه اصلى دارد: 1- توحيد ذات. 2- توحيد صفات. 3- توحيد عبادت. 4- توحيد افعال. توحید را از منظری دیگر می توان به توحیر عام و خاص  تقسیم کرد. توحید خاص همان شاخه هایی است که ذکر شد. اما توحید عام عبارت است از: 1- توحيد در نبوّت. 2- توحيد در معاد. 3- توحيد در امامت. 4- توحيد در نظم و عدالت. 5- توحيد در جامعه انسانى. 

پاسخ این سؤال با دقّت در محتواى ادیان الهى روشن مى شود. درست است همه آنها توحید را پایه اصلى دین قرار داده اند؛ ولى مسلّماً درک اقوام اولیّه از این مسأله با درک کسانى که هزاران سال بعد از آن روى کار آمدند یکسان نبوده و نیست. به تعبیر دیگر ریزه کارى هاى مربوط به توحید ذات و افعال، توحید عبادت، خالقیت، و حاکمیت چیزى نبود که با سطح فکر اقوام نخستین هماهنگ باشد؛ آنها از مسأله توحید به مفاهیمى روشن و اجمالى قناعت مى کردند و وارد این جزئیات پیچیده هرگز نمى شدند.