امام علی(ع) درباره علت نهي از پيروى كوركورانه از «رؤساى قبايل» و «رهبران متکبّر» می فرماید: «بر حذر باشيد از پيروى و اطاعت [كوركورانه] بزرگترها و رؤسايتان، همان ها كه به سبب موقعيّت خود، تكبّر مي ورزند و خويش را بالاتر از نسب خود مى شمرند، اعمال نادرست خود را به خدا نسبت مى دهند و به انكار نعمت هاى او برمى خيزند تا با قضايش ستيز كنند و بر نعمت هايش چيره شوند، آنها اساس تعصّب و اركان فتنه و فساد و شمشيرهاى تكبّر جاهليّتند». آری در طول تاريخ سران مقام پرست و رسانه هاي استكبار براى حفظ منافع نامشروع خود، مردم بى خبر را با انواع شعارهاى مهيّج قربانى منافع خويش ساخته اند.

در برخی کتب مثل السیرة النبویة، سیره ابن هشام، طبقات الکبری، مسند احمد و... آمده است که: پیامبر(ص) براى قومیت ها و ملّیت ها ارزش خاصى قرار نداده بود بلکه مسلمانان را به اصول و ارزش های الهی توجه می داد و آنها را بر اصول مشترک و اهداف مشترک خود با هم متحد و منسجم می گرداند.

این سوره درباره یهود یا دو قبیله از قریش یا دو قبیله ازانصار نازل شده که بر یکدیگر تفاخر مى کردند و با کثرت نفرات و جمعیت، یا اموال و ثروت خود، بر یکدیگر مباهات مى نمودند.

در آیات و روایات، جهل و نادانى نسبت به پاداش و کیفر الهى و عدم ایمان به معاد و همچنین احساس ضعف و حقارت ناشى از شکست، از عوامل تفاخر و فخر فروشی شمرده شده است.

آغاز سوره تکاثر، سرزنش و ملامت افرادى است که بر اساس یک سلسله مطالب موهوم بر یکدیگر تفاخر مى کردند. پس از آن نسبت به مسأله معاد، قیامت و آتش دوزخ؛ و سرانجام مسأله سؤال و بازپرسى از نعمت ها هشدار مى دهد.