«انفال» در لغت به معنای اضافات است، از این رو به نماز مستحبی نافله می گویند. خداوند در سوره انفال می فرماید: «انفال مخصوص خدا و پيامبر است؛ پس از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد». در واقع انفال در آيه، غنائم جنگى است؛ زيرا هدف مسلمانان از جنگ، جهاد در راه خدا و كسب رضايت اوست، حال اگر غنيمتى نصيب آنها شود اضافه بر مقصد اصلى است، لذا انفال را به غنائم جنگى تفسير كرده اند. از سويي معنى ديگر انفال، ملك هاى بلامالكي است كه متعلق به حكومت اسلامى است، و استفاده از آنها بايد با اجازه حكومت اسلامى باشد.

پیامبر(ص) هنگام فرستادن سربازان اسلام بسوی میدان نبرد می فرمودند: «به افراد ضعيف و ناتوان، كه دخالتى در جنگ ندارند، حمله نكنيد، و پيرمردهاى ناتوان و بچه ها و زنها را به قتل نرسانيد و درختان را جز در حال ناچارى قطع نكنيد. هرگاه يكى از لشكريان اسلام، به يكى از دشمنان پناه داد، آن شخص در امان است و ...». در واقع این دستورات، نشانگر اوج رأفت و رحمت اسلام حتی در ميدان نبرد است.

غنیمت در اصل، معنى وسیعى دارد و شامل غنائم جنگى و هر چیزى که انسان بدون مشقت فراوان بدست آورد مى شود. در ریشه معنى لغوى این کلمه، عنوان جنگ و آنچه از دشمن به دست آید، نیامده، بلکه هر درآمدى را شامل مى شود. حتى کسانى که یکى از معانى غنیمت را غنائم جنگى ذکر کرده اند انکار نمى کنند که معنى اصلى آن معنى وسیعى است که به هر خیرى گفته مى شود که انسان بدون مشقت بدست می آورد. در استعمالات معمولى نیز «غنیمت» در برابر «غرامت» ذکر مى شود که معنی وسیعی دارد.

«انفال» از ماده«نَفْل» به معنى زیادى است، به نمازهاى مستحب هم «نافِلَه» می گویند؛ چون اضافه بر واجبات است. و اگر به غنائم جنگى نیز «انفال» گفته شده، چون یک سلسله اموال اضافى است که در میدان بدون صاحب مى ماند و مالک خاصى براى آن وجود ندارد. و یا به این جهت است که جنگجویان براى پیروزى مى جنگند، نه غنیمت، و غنیمت یک موهبت اضافى است که به دست آنها مى افتد.

اطلاق زكات بر زكات مستحب در قرآن مجيد فراوان است؛ چون زكات بعد از هجرت واجب شد. ضمن اینکه درست است که على(ع) چيزى از مال دنيا براى خود نيندوخت ولى سهمى از غنائم جنگى نصيب او مى شد و درآمدهایی هم از دسترنج خود داشت و انگشتر مزبور يك انگشتر نقره و ظاهراً كم قيمت بوده. بنابراين تعلق اين مقدار زكات جزئي به آن حضرت به هيچ وجه بعيد نيست و اغراق هايى كه درباره قيمت آن انگشتر گفته اند به هيچ وجه پايه صحيحى ندارد.

در پاسخ به اين سؤال كه آیا در صدر اسلام از مردم خمس گرفته می شد؟ بايد گفت: اگر منظور از صدر اسلام، زمان ائمّه(ع) باشد، جواب مثبت است؛ زيرا بسيارى از ائمه(ع) در عصر خود خمس درآمد انواع كسبها را مى گرفتند و حتّى وكلايي برای این کار معين نمودند و اگر منظور از صدر اسلام، خصوص زمان پيامبر(ص) و امام علي(ع) باشد، بايد گفت كه غير از غنائم جنگى، از معادن و گنجها و همچنين غوص (جواهراتى كه بوسيله غوّاصى از درياها بيرون آورده مى شود) در عصر آنها خمس گرفته شده است.

بر اساس آیه 41 سوره انفال برای غنیمت خمس واجب شده است. غنیمت در اصل، معنى وسیعى داشته و شامل غنائم جنگى و غیر آن و هر چیزى می شود که انسان بدون مشقت فراوان بدست می آورد. بسیاری از مفسران هم گرچه مورد نزول آیه را غنائم جنگی دانسته اند اما مفهوم آنرا شامل هرگونه فایده ای  می دانند که از طریق تجارت یا جنگ و... بدست می آید، چرا که خصوصیت مورد وسیاق و شأن نزول، موجب تخصیص مفهوم آیه نمی شود.