فریبکاری «دنیا» در بیان امام علی(ع)

امام علی(علیه السلام) در خطبه 223 نهج البلاغه، فریبکاری «دنیا» را چگونه به تصویر می کشد؟

امام(ع) در ابتدا می فرماید: «دنيا انسان را فريب نداده، و اين انسان است كه خود را فريب داده است»، سپس اشاره می کند که دنيا پندهاى فراوانى دارد و ماهيّت خودش را با انواع مشكلات و دگرگونى قدرتها نشان می دهد و توصيف او به فريبندگى نادرست است، و اگر دنيا را در لابه لاى مناطق ويران شده و خانه هاى خالى از سكنه جستجو كنى به يقين آن را واعظى گويا مى يابى، همچون دوستى مهربان كه از رسيدن اندوه به تو به شدّت ناراحت مى شود، پس دنيا چه سراى خوبى است براى كسى كه آن را خانه هميشگى خود نداند.

گرفتاری ها، نتیجه گناهان یا امتحان الهی؟

بلا و رنج و گرفتاری های ما نتايج گناهان ما می باشد يا امتحانی الهی است؟

مطابق آیات و روایات و بررسی های به عمل آمده، گرفتاری های مختلفی كه در دنیا به سراغ انسان‌ها می آید، حکمت های گوناگونی دارند كه برخی از آنها عبارتند از: آزمایش و امتحان الهی، کفّاره و تطهیر گناهان، و برخی از آنها نیز ثمره بی تدبیری و سهل انگاری های انسان در زندگی است.

منظور از عبارت قرآنی «یَومَ یَأتیهِمُ العَذاب»

منظور از «یوم یأتیهم العذاب» چه روزى است؟

منظور از عبارت قرآنی «یوم یأتیهم العذاب»، روز نزول پاره اى از بلاها و مجازات های دنیوى است، همانند عذاب هائى که بر قوم لوط، قوم عاد، ثمود، قوم نوح و فرعونیان نازل گردید. از دلایلی که این احتمال را تقویت می کند، جمله هائى است که به دنبال آن آمده و نشان مى دهد: منظور، مجازات هاى نابود کننده دنیوى است؛ چرا که به دنبال این جمله می خوانیم: ستمگران با مشاهده آثار عذاب، مى گویند: پروردگارا! مهلت کوتاهى براى جبران به ما بده!

حکمت مصائب و بلاها

مصائبى که بر ما وارد مى شود از کجا نشأت مى گیرد؟

آيه 30 سوره شورى عموما مصائبی که دامنگير انسان می شود را مجازات اعمال و هشدار الهى مي شمارد. چرا که انسان در دنيا نيز گوشه اي از کيفر اعمالش را مي بيند. البته مصائب انبياء و معصومين استثنا است و جنبه ترفيع مقام دارد؛ کما اينکه مصائب براي مومنين نيز جنبه آزمون دارد. بلاهاي دست جمعى محصول گناهان جمعى است که اقوام با تغيير در خويشتن مي توانند مانع آن شوند. لذا هر کس در مقابل گناهى به مصيبتى در جسم، جان، اموال و متعلقاتش، گرفتار مي گردد.

دگرگونی های «دنیا» در کلام امام علی(ع)

امام علی(علیه السلام) چگونه چهره عوض کردن های «دنیا» و تغییر و تحول نعمت ها و رنج های آن را به تصویر می کشد؟

امام علی(ع) در خطبه 111 در این باره می فرماید: «هيچ كس از دنيا شادمانى نديده جز اين كه بدنبال آن او را با اندوه مواجه مى سازد، و هنوز باران آسايش بر او نباريده كه بلاهای سيل آسا بر سرش مى بارد ...». به اين ترتيب امام(ع) به دنبال این توصيف ها، نتيجه مى گيرد كه عاقل كسى است كه از آن به مقدار كم و به اندازه كفاف قناعت كند تا اسباب امنيّت خاطر فراهم سازد. چرا كه آنها كه فزون طلبند، براى حفظ اين فزونى، خود را در معرض آفات فراوان قرار داده و عوامل بدبختى و نابودى خويش را فراهم مى سازند.

آثار تربیتی «آفات و بلاها»

چگونه حوادث طبیعی همچون «آفات و بلایا» می تواند باعث تربیت انسان شود؟

بر اساس آیات قرآن یکی از آثار مهم «آفات و بلاها» بیداری مردم است، از این رو قرآن می فرماید: «در هيچ شهر و آبادى پيامبرى نفرستاديم مگر اين كه اهل آن را به سختى و رنج گرفتار كرديم، شايد به سوى خدا بازگردند». در واقع اين يك قانون عمومى بوده است و هدف آن آمادگى براى پذيرش دعوت انبيا(ع) است.

فلسفه نزول آفات و بلاها

فلسفه نزول آفات و بلاها چیست؟
هنگام وقوع حوادثی از قبیل زلزله و سیل، عده ای از مردم سؤالاتی از این قبیل از خود می پرسند:
«چرا گاه و بیگاه زمین لرزه ها و سیلها و بیماریهای واگیر و مانند اینها خرمن هستی عده ای را می سوزاند؟ چرا این حوادث در بعضی از نقاط روی می دهد و بعضی دیگر سالم می مانند؟ فلسفه نزول این آفات و بلاها چیست؟ آیا فقط عده ای گناهکارند و باید مجازات شوند و عده ای دیگر بی گناهند؟»

اولا: بسیاری از امور که ما آنها را بلا می پنداریم بخاطر آن است که سود و ضرر خود را معیار آن دانسته ایم؛ درحالیکه در مجموع نعمت و رحمت است. مانند؛ باران شدیدی که به خانه یا مزرعه ای آسیب می زند. از دید صاحب خانه و مزرعه بلاست ولی این باران باعث وفور آب قنات ها و نهرها می شود و رحمت است. فلسفه بروز بلاها، درک وجود نعمت هاست که باعث می شود قدر آنها را بهتر بدانیم؛ لذا نتیجه آن خیر است. و یکى از عوامل نزول بلا، شیوع برخى از گناهان بزرگ در میان مردم است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رسول الله (ص)

الصائم في عبادة الله و ان کان نائما علي فراشه، ما لم يغتب مسلما

روزه دار گرچه در بستر خفته باشد، تا زماني که غيبت مسلماني را نکند، در عبادت خداست

ميزان الحکمة 6 / 392