این کتاب توسط ابوحیان اثیر الدین محمد بن یوسف بن على بن یوسف بن حیان غرناطى اندلسى (654ـ745ق) نوشته شده است. ابوحیان اندلسى که از جمله برجسته ترین دانشمندان در زمینه ادبیات و زبان شناسى بود، قوى ترین تفسیردر زمینه تفسیرادبى قرآن را نوشته است، به طورى که این تفسیربه عنوان مرجعى مهم براى مفسران شیعه و سنى در زمان هاى بعدى به شمار مى رود. به دلیل اهمیت زیاد آن، این کتاب را در ردیف تفاسیر علمى چون تفسیرواحدى، قرطبى و مفاتیح الغیب فخررازى دانسته اند. ابوحیان اندلسى دانشمندى حنبلى مذهب و اهل ظاهر بود و با فلسفه و عرفان و هر علم عقلى و نظرى دیگر مخالف بود؛ بنابراین، او در بیان عقاید سلفى و اهل ظاهر در این کتاب سنگ تمام گذاشته است. او بر خلاف سایر معاصران حنبلى خود نسبت به شیعه و ائمه هدى(ع) کینه و عناد نداشته و در ذیل آیات مربوط به ولایت امامان شیعه، به نفع عقاید شیعه و در تایید مطالب آنان سخن گفته است. او حتى مخالفان ائمه به ویژه امام على(ع) را لعن و نفرین کرده و به احادیث و فرمایشات الهى آن حضرات تمسّک جسته است.
 

ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد جوزی بغدادی (508 ـ 597 ق) معروف به «ابن جوزی» از دانشمندان مهم اهل سنت است که کتاب‌های فراوانی در زمینه های مختلف علوم اسلامی مثل تفسیرقرآن، حدیث، اخلاق، رجال، صحابه شناسی، سیره نبوی و تاریخ اسلام نوشته که مورد توجه و استناد متاخران قرار گرفته است. ابن جوزی در بغداد متولد شد و در همانجا وفات یافت و بنا به گزارش ذهبی او از نوادگان ابوبکر می باشد. وی مانند سایر حنابله حشویه که سلفی و اهل ظاهر هستند و فقط به ظواهر آیات و روایات اعتنا و استناد می کنند، با فلسفه و علوم نظری مخالف بود. او مثل برخی تراجم نویسان و علمای اهل سنت، اعتقاد به تشیع را دلیل بر ضعف راوی می دانست و از جمله کسانی است که با شیعیان دشمنی و کینه مخصوصی داشته و با تشیع به عنوان بدعت مبارزه می کرد؛ به طوری که همه علمای شیعه بغداد را از منبر منع کرد. ابن جوزی برخی مطالب را در فضیلت ولایت علی بن ابی طالب (ع) نقل کرده که خوشایند ذهبی و دیگر پیروان ابن تیمیه نبوده است.

اهل تسنن از لحاظ فقهی به چهار مذهب تقسیم می شوند. حنفی (پیروان ابوحنیفه)، شافعی (پیروان شافعی، دارای بیشترین جمعیت در میان اهل سنت)، حنبلی (پیروان احمد بن حنبل، اهل ظاهر و حدیث) و مالکی (پیروان مالک بن انس). آنان از لحاظ عقیدتى نیز داراى فرقه هاى فراوانى هستند که مهم ترین شان عبارتند از: معتزله (که در قرن هفتم و هشتم به دلایل سیاسی و حکومتی منقرض شد)، اشاعره (که دارای انشعابات بسیار متعدد در طول تاریخند، شیعه ستیزان سلفی خود را اشعری می دانند)، مجبره، خوارج، مجسمه، حشویه و... .

صوفيها هم براى خود شاهكارهايى دارند و مانند همه اقليتها بيشتر از راه همين فوت و فن ها موجوديت خود را در مقابل مخالفين خود حفظ مى كنند. آری رؤساى صوفيه با تمام قوا مى كوشند كه خود و هواخواهان خود را يك طبقه عالى و ممتاز اجتماعی معرفى كنند و خود را اهل يقين، اهل دل، اهل معنى، أهل اللّه، و ديگران را اهل ظاهر، اهل صورت و قشر بى مسلك قلمداد نمایند.

اولا: به فرض اينكه مراد از آن حديث دست كشيدن از تعلیم باشد، آيا مي توان با یک روایت از آن همه آيات و اخبار درباره اهميت تعليم و تعلم دست كشيد؟ ثانیا: اگر روش تعلیم و تعلم خطاست چرا پیران خانقاه در مسائل علمى و فهم و تفسیر قرآن مجيد و اخبار اهل بيت(ع) اينقدر عاجزند؟ و اگر اتفاقا در ميان متصوفه کسی همچون «غزالی» پیدا شود که اطلاعات دينى و علمى دارد، از بركت تحصيلات رسمى است نه گوشه نشینی و ذکر و ورد در خانقاه!