اسلام هرگز مانند ملت های متمدن پیشین، برده داری را بصورت مطلق امضا نکرده است. اما اسلام قانون بردگی و برده داری را تصدیق کرده، که در حقیقت، حکمت و مصلحت آن به خود بردگان باز می گردد. در واقع اسلام برده داری را تنها در اسیران جنگی از کفار اجازه داده است. از این رو پس از اسارت، آنان را به خانه های مسلمانان برده تا تحت تربیت آنان قرار گرفته و بر اساس مقرّرات اسلام نگهداری شده و مورد تجاوز و تعدّی قرار نگیرند تا شاید به اسلام متمایل گردند. در واقع هدف اسلام از برده داری، باز نمودن مدرسه تربیتی است.

صوفيها هم براى خود شاهكارهايى دارند و مانند همه اقليتها بيشتر از راه همين فوت و فن ها موجوديت خود را در مقابل مخالفين خود حفظ مى كنند. آری رؤساى صوفيه با تمام قوا مى كوشند كه خود و هواخواهان خود را يك طبقه عالى و ممتاز اجتماعی معرفى كنند و خود را اهل يقين، اهل دل، اهل معنى، أهل اللّه، و ديگران را اهل ظاهر، اهل صورت و قشر بى مسلك قلمداد نمایند.

کلیسای کاتولیک ایمان و عمل صالح را شرط سعادت بشر می داند اما پروتستان ها تنها ایمان را کافی می دانند. پروتستان ها به برزخ اعتقاد ندارند. پروتستان ها کتاب مقدس را تنها منبع برای ایمان مسیحی می شمارند و گفته های پاپ و سنن کلیسایی نزد آنها اعتبار ندارد و تفسیر کتاب مقدس را در انحصار طبقه ای خاص به نام روحانیون و اسقف ها نمی دانند و لزوم تجرد کشیشان را انکار می کنند. آنها ریاست پاپ بر کلیسا را به رسمیت نمی شناسند و اختلاف مهم دیگر میان پروتستان ها و کاتولیک ها در مسئله ی عشای ربانی است.

گروهی از روحانیان، که میان زندگی زاهدانه و ایمان به مسیح پیوندی عمیق یافتند، حاضر به تحمل زندگی اشرافی نبودند. از سوی دیگر، گسترش فرهنگ گنوسی که تقابلی میان روح و ماده برقرار می کرد، گروهی را به مبارزه با خواهش های جسمانی سوق داد. در این فرهنگ حتی ازدواج هم نوعی رویکرد منفی به زندگی پست جسمانی بود که تنها برای فرار از زنا به رسمیت شناخته می شد. تعلیمات پولس در ایجاد این نگرش بی تأثیر نیست. او مجرد بود و تجرد را توصیه می کرد.

 با مشاهده شواهد تاریخی در می یابیم که تحریف کنندگان تنها در صورتی به اهداف خود می رسند که زمینه های اجتماعی برای فعالیت آنان مهیا باشد. نخستین عامل عدم رواج کتابت متون مقدس در بنی اسراییل بود. از سویی کتابت در مسیحیت نیز تا پایان قرون وسطی مرسوم نبود. از سوی دیگر تا پیش از اصلاحات پروتستانی، تنها روحانیون مجاز به مطالعه کتب مقدس بودند. بر اساس گزارش عهد عتیق، کثرت پیامبران دروغین در بنی اسراییل را یکی دیگر از عوامل تحریف کتاب مقدس بود چرا که آنان نوشته های خود را به نام وحی ارایه می کردند.