همانگونه كه می‌دانيم منشأ شبهه تحريف روايات شاذى است كه اهل حديث آنها را نقل كرده و مورد توجه افراد ضعيف العقل قرار گرفته است. ظاهرگرايانِ اهل حديث كه به «حشويّه» معروفند و در نقل حديث زياده‌روى مى‌كنند و بى آنكه در معناى آن بينديشند و در مواردى كه با مبانى شريعت و اصول اسلام تعارض دارد درنگ كنند، بر اين گونه روايات اعتماد نموده‌اند؛ زيرا تمام توجه ايشان به افزودن بر حجم روايات معطوف است و كارى به محتوا ندارند. بنابراين برايشان اهميتى ندارد كه از چه كسى اخذ حديث مى‌كنند و در اخذ و نقل حديث بر چه چيزى تكيه مى‌كنند.

پندار ديگرى در زمينه تحریف قرآن کریم وجود دارد كه در تكلّف و ساختگى بودن، شبيه مسأله «نسخ تلاوت» است. مى‌گويند: پاره‌اى از آيات از دل‌ها فراموش شد به‌گونه‌اى كه يادى از آنها در دل‌ها و ذهن‌ها نمانده است. اين مسأله، مانند مسأله نسخ تلاوت است و آنان بدين وسيله مى‌كوشند رواياتى را كه در پندار ايشان صحيح نموده شده و بر ضايع شدن بسيارى از آيات قرآن پس از وفات پيامبر(ص) حكايت دارد، حل نمايند.

علمای اهل سنت، در مذمت ابو حنیفه بسیار نوشته اند: احمد بن حنبل درباره ابو حنیفه و اصحابش می نویسد: اصحاب رأي او بدعتگزار، گمراه، دشمن سنت و حديث هستند. خطیب بغدادی به نقل از احمدبن حنبل می نویسد: سخنان ابوحنيفه و نعره شتر در نزد من(احمد) يكي هستند. مالك بن انس پيشواي فقهاي مالكي گفته: ابوحنيفه در دين فريبكاري مي كند و هر كس در دين فريبكاري كند دين ندارد. موارد فوق تنها گوشه اي از انبوه طعن ها و مذمت هاي وارد شده بر ابوحنيفه است.

شمس الدین ابو عبدالله محمد بن احمد ذهبی (673-748 ق) از برجسته ترین علماى رجالى و از مشهورترین مورّخان نیمه قرن هشتم هجرى است که در دمشق متولد شد و در آنجا رشد یافت و همانجا وفات کرد. او نویسنده ده ها کتاب تاریخى و رجالى مى باشد. شغل پدر او طلاکارى و طلافروشى بود؛ لذا به او «ذهبى» یا «ابن الذهبى» لقب داده اند. او بسیارى از منابع قرون اولیه اسلام را در دسترس داشته و بر اساس آنها به تالیف کتاب‌های خود پرداخته است در حالیکه بسیارى از آن منابع اهل سنت و شیعه هم اکنون از میان رفته اند. اهمیت او در حدیث‌شناسی از این جهت است که به دلیل احاطه داشتن کامل بر آثار گذشتگان، توضیحات و نکات بسیار سودمندى را در شرح احادیث و سند آنها نوشته که همه کتاب‌های پیشین فاقد آن نکات بوده است. او براى نوشتن کتاب‌های خود از منابع رجال و حدیث علمای شیعه نیز بهره‌های فراوانى برده است. ویژگى دیگر او در زمینه علم رجال این است که نوشتن شرح حال رجال حدیث را به طبقه، گروه، فرقه یا مذهب ویژه اى اختصاص نداده است. بلکه همه کسانى را که از صدر اسلام در طبقات نقل حدیث قرار گرفته و به نوعى در علم حدیث دخیل بوده اند به ترتیب سال‌ها و قرن‌های متوالى تا زمان خودش نوشته است. ذهبى پیرو ابن تیمیه بوده و گرایش سلفى داشت و از اهل ظاهر و حدیث به شمار مى رود. از این جهت، گرایش ضدّ شیعى بسیار قوى داشته است؛ بنابراین، مطالب او بر ضد شیعه که در کتاب‌هایش به وفور یافت مى شود.
 

«افسانه غرانيق» اين بود كه: پيامبر(ص) پيوسته آرزو داشت ميان او و قريش هم بستگى صورت گيرد، در يكى از روزها كه كنار كعبه نشسته بود؛ آیات سوره «نجم» بر وى نازل شد و شيطان، جملاتی را به آيات اضافه كرد، كه بتها را توصیف كرده و اميد شفاعت آنها را نويد مى داد. اما اولا علماى اسلام، این افسانه را خُرافه دانسته اند. ثانیا جعل كننده اين افسانه ناشيانه عمل كرده؛ زيرا آيات اوليه سوره نجم بر عدم ضلالت و اغواء و نطق از روى هوى براى پيامبر(ص) تأكيد كرده و ...

«نسخ تلاوت» پندارى است كه در سخن‌هاى بسيارى از اهل حديث  و جمعى از اصوليان اهل‌سنت آمده است. ايشان در تلاشند كه بدين وسيله رواياتى را كه به نظرشان صحيح آمده و بر ازدست رفتن بسيارى از آيات قرآن حكايت دارد حل نمايند؛ از اينرو با استفاده از يك اسلوب ساختگى مى‌گويند: تلاوت اين‌دسته از آيات، نسخ شده است اما حكمشان تا ابد باقى است. مثل آيه «رضعات دهگانه»، آيه «سنگسار پيرمرد و پيرزن» و آيه «لا يملأ جوف ابن‌آدم إلّا التراب»، و بسيارى ديگر از اين دست آيات كه معتقدند از جمله آيات قرآن بوده و در زمان پيامبر(ص) تلاوت مى‌شده است اما بعدها برداشته شده و از سينه‌ها محو شده است؛ با اين حال، همواره عمل به حكم آن واجب است.