پاسخ اجمالی:
شمس الدین ابو عبدالله محمد بن احمد ذهبی (673-748 ق) از برجسته ترین علماى رجالى و از مشهورترین مورّخان نیمه قرن هشتم هجرى است که در دمشق متولد شد و در آنجا رشد یافت و همانجا وفات کرد. او نویسنده ده ها کتاب تاریخى و رجالى مى باشد. شغل پدر او طلاکارى و طلافروشى بود؛ لذا به او «ذهبى» یا «ابن الذهبى» لقب داده اند. او بسیارى از منابع قرون اولیه اسلام را در دسترس داشته و بر اساس آنها به تالیف کتاب‌های خود پرداخته است در حالیکه بسیارى از آن منابع اهل سنت و شیعه هم اکنون از میان رفته اند. اهمیت او در حدیث‌شناسی از این جهت است که به دلیل احاطه داشتن کامل بر آثار گذشتگان، توضیحات و نکات بسیار سودمندى را در شرح احادیث و سند آنها نوشته که همه کتاب‌های پیشین فاقد آن نکات بوده است. او براى نوشتن کتاب‌های خود از منابع رجال و حدیث علمای شیعه نیز بهره‌های فراوانى برده است. ویژگى دیگر او در زمینه علم رجال این است که نوشتن شرح حال رجال حدیث را به طبقه، گروه، فرقه یا مذهب ویژه اى اختصاص نداده است. بلکه همه کسانى را که از صدر اسلام در طبقات نقل حدیث قرار گرفته و به نوعى در علم حدیث دخیل بوده اند به ترتیب سال‌ها و قرن‌های متوالى تا زمان خودش نوشته است. ذهبى پیرو ابن تیمیه بوده و گرایش سلفى داشت و از اهل ظاهر و حدیث به شمار مى رود. از این جهت، گرایش ضدّ شیعى بسیار قوى داشته است؛ بنابراین، مطالب او بر ضد شیعه که در کتاب‌هایش به وفور یافت مى شود.
پاسخ تفصیلی:
شمس الدین ابو عبدالله محمد بن احمد ذهبی (673-748 ق) از برجسته ترین علماى رجالى و از مشهورترین مورّخان نیمه قرن هشتم هجرى است که در دمشق متولد شد و در آنجا رشد یافت و همانجا وفات کرد. او نویسنده ده ها کتاب تاریخى و رجالى (درباره راویان حدیث و علماى اهل سنت) مى باشد.
اهمیت و جایگاه ذهبی:
اهمیت ذهبى براى اهل سنت و حتى علماى شیعه این است که بسیارى از منابع قرون اولیه اسلام را در دسترس داشته و بر اساس آنها به تالیف کتاب‌های خود پرداخته است در حالیکه بسیارى از آن منابع (چه کتاب‌های علماى اهل سنت و چه تالیفات دانشمندان شیعه) هم اکنون از میان رفته اند و بخش عمده اى از مطالب آنها توسط ذهبى و سپس توسط ابن حجر عسقلانى نقل و حفظ شده است.
چون شغل پدر او طلاکارى و طلافروشى بود به او «ذهبى» یا «ابن الذهبى» لقب داده اند. او که در خانواده اى ثروتمند رشد یافته بود، از سنین نوجوانى به تحصیل دانش پرداخته و مسافرت‌های زیادى انجام داد تا از خدمت اساتید بزرگ زمان خود در شهرهاى دیگر استفاده کند.
کتاب هاى ذهبى غالباً در زمینه تاریخ، حدیث، و رجال (راویان حدیث و شخصیت هاى مهم اسلامى) بوده و بیشتر آنها را به عنوان تلخیص آثار گذشتگان نگاشته است.
ذهبی و حدیث شناسی:
او در حدیث‌شناسی سرآمد دوران بود و کتاب‌های وى از منابع مهم اهل سنت به شمار مى رود. اهمیت او در حدیث‌شناسی از این جهت است که به دلیل احاطه داشتن کامل بر آثار گذشتگان، توضیحات و نکات بسیار سودمندى را در شرح احادیث و سند آنها نوشته که همه کتاب‌های پیشین فاقد آن نکات بوده است.
البته او براى نوشتن کتاب‌های خود از منابع رجال و حدیث علمای شیعه مثل شیخ «منتجب الدین رازى»، «ابن الفوطى» (ابن صابونى)، و «ابن ابى طى» بهره‌های فراوانى برده است.
ویژگى دیگر او در زمینه علم رجال این است که نوشتن شرح حال رجال حدیث را به طبقه، گروه، فرقه یا مذهب ویژه اى اختصاص نداده است. بلکه همه کسانى را که از صدر اسلام در طبقات نقل حدیث قرار گرفته و به نوعى در علم حدیث دخیل بوده اند به ترتیب سال‌ها و قرن‌های متوالى تا زمان خودش نوشته است.
مذهب و عقیده ذهبی:
ذهبى پیرو ابن تیمیه بوده و گرایش سلفى داشت و از اهل ظاهر و حدیث به شمار مى رود؛ از این جهت، گرایش ضدّ شیعى بسیار قوى داشته است.
بنابراین، مطالب او بر ضد شیعه که در کتاب‌هایش به وفور یافت مى شود (مخصوصاً در شرح حال علما و راویان شیعى)، منبع بسیار مناسبى براى وهابیت و سلفیان به شمار مى رود.
او در کتاب میزان الاعتدال، رفض (یعنى شیعه دوازده امامى که خلافت خلفای سه گانه را نمى پذیرند و به خلافت بلافصل على (ع) معتقدند) را جزو بدعت کبری شمرده که عبارت است از ردّ ابوبکر و عمر و نقص مقام آنها. او مى گوید در میان اهل رفض آدم راستگو یافت نمى شود.
کتاب های ذهبی:
برخى از کتاب‌های مهم او از این قرار است: 1 ـ تاریخ الاسلام، 2 ـ وفیات المشاهیر و الاعلام، 3 ـ تذکره الحُفّاظ، 4 ـ سیر اعلام النُبلاء. 5 ـ میزان الاعتدال فى نقد الرجال. 6 ـ العبر فى خبرمن غبر، 7 ـ تذهیب تهذیب الکمال.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.