تمامی فقهاى شیعه متفقند که در قرض، قرار دادن شرط سود به نفع وام گيرنده ربا نیست؛ خواه به اين صورت باشد كه مقدار كمترى بدهد، يا جنس پست ترى بدهد، يا شرط كند وام ديگرى نيز به او بدهد، مگر شهيد اوّل در «دروس»، كه ديگر فقيهان سخن او را نپذيرفته اند؛ و در بين فقهاى اهل سنّت نیز دو نظريّه وجود دارد.

در این كه آيا «رباى معاوضه» در غير بيع هم جارى است يا نه؟ در ميان علما و فقها گفتگوست؛ مثلا اگر كسى يك كيلو گندم را با مقدار بيشترى «مصالحه» كند آيا ربا و حرام است؟ و همچنين در ساير عقودِ معاوضه كه جنبه بيع ندارد. مرحوم صاحب جواهر(ره) مى گويد: «مشهور ميان فقها اين است كه اختصاص به بيع ندارد و شامل هر معاوضه اى مى شود و ما نيز معتقديم كه عام است و شامل هر معاوضه اى مى شود».

دلیل همگونى رهبر و پیروانش مطلب روشنى است؛ زیرا از یکسو، مهم ترین بخش تبلیغى یک رهبر، بخش تبلیغ عملى او است: همان الگو بودن و اسوه بودن، و این تنها در صورتى ممکن است که: داراى همان غرائز و احساسات، و ساختمان جسمى و روحى باشد. و از سوى دیگر، رهبر باید همه دردها، نیازها، و خواسته هاى پیروان خود را به خوبى درک کند، تا براى درمان و پاسخگوئى به آن آماده باشد.

تعلیم و تربیت از طریق سرمشق گرفتن چیزی است که هم تحلیل هاى منطقى آن را تأیید مى کند و هم آیات قرآن. مربّى موفق کسی است که بتواند عملا الگوى کاملى براى تعلیمات خود باشد؛ به همین خاطر خداوند پیامبرانی از جنس بشر فرستاده و توصیه مى نماید که از برنامه هاى عملى آنان سرمشق بگیرید: «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِى رَسُولِ اللهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ».

در آیه ابتدایی سوره نساء، خداوند از خلقت حوا سخن می گوید. برخی از مفسران جمله «خَلَقَ مِنْها زَوْجَها» را این گونه تفسیر کردند: حوا از یکى از دنده هاى آدم آفریده شده است. این تفسیر از سوی امام صادق(ع) مردود دانسته، و تصریح گردیده که حوا از باقى مانده خاک آدم آفریده شده است. در آیات دیگر قرآن این مفهوم بیان شده که خداوند همسر حضرت آدم(ع) را از جنس او(جنس بشر) آفرید و نه از اعضای بدن او، و همچنین تکثیر نسل انسان، تنها از طریق آدم و همسرش صورت گرفته، و موجود ثالثى در آن دخالت نداشته است.

«ربا» در فقه اسلامى دو قسم است: 1- «ربای معاوضه» که باید سه شرط در آن جمع شود: الف) جنس «مكيل» يا «موزون» باشد. ب) هر دو کالای معامله از يك جنس باشد. ج) وزن یکی از طرفین معامله بیشتر باشد. 2- «رباى قرضى» به اين معنا كه چیزی را به كسى قرض بدهد و شرط كند كه به هنگام بازگرداندن، چيزى اضافه بدهد.