ابوجعفر محمد بن حسن بن علی طوسی، معروف به شیخ طوسی و ملقب به «شیخ الطائفه» (385 ـ 460 ق) یکی از ارکان مهم مذهب شیعه در زمینه های مختلف علمی مثل حدیث، تاریخ، فقه، کلام، رجال، و تفسیر به شمار می رود. او در طوس متولد شد و پس از رشد در آن دیار در سن بیست و سه سالگی (یعنی در سال 408ق) برای ارتقای دانش خود و استفاده از محضر اساتید برجسته زمان خود به بغداد سفر کرد. شیخ طوسی پس از گرفتاری‌ها و فتنه های بغداد به نجف اشرف رفت و در نجف اشرف حوزه علمیه ای تاسیس نمود که بزرگترین حوزه علمیه در میان شیعیان گردید و در جوار حرم امام الموحدین علی بن ابی طالب(ع) در گذشت.

قرآن مجيد تا آن حد به معاقبه و معاتبه نفس اهمّيّت داده كه در آیه 2 سوره قيامت، به نفس «لوّامه» سوگند ياد کرده و مى فرمايد: «وَ لا اُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَةِ»؛ نفس لوّامه همان وجدان بيدارى است كه صاحبش را به هنگام ارتكاب كار خلاف ملامت و سرزنش مى كند، كه اين خود نوعى معاقبه و مجازات خويشتن است. امام علی(ع) نیز فر موده اند: «مَنْ ذَمَّ نَفْسَهُ اَصْلَحَها ...»؛ (آن كس كه نفس خويشتن را مذّمت كند سبب اصلاح آن را فراهم كرده است ...).

آیه 11 سوره حج، در شأن بادیه نشینانی نازل شده که هرگاه دنیا مطابق میلشان بود به اسلام و پیامبر(ص) اعتقاد داشتند، اما اگر دنیا برخلاف میلشان بود از اسلام روى گردان مى شدند و حوادث ناگوار را بخاطر اسلام آوردن می دانستند.

درست است که تعبیرات مختلف آیات قرآن نسبت به حضرت یونس(ع) نشان مى دهد که خلافى از ایشان سرزده بود، اما با توجه به آیات دیگر که از ایشان به عنوان یک پیغمبر مرسل و مورد عنایت خاص الهى و از پیامبران بزرگى که خدا او را بر جهانیان برترى بخشیده یاد مى کند، معلوم می شود که این خلاف، ترک اولایی بوده و آن عجله در نفرین و ترک قوم خود است.

اکثریِت اهل سنّت همه صحابه را عادل می دانند و می گویند: همه آنها بدون استثناء افرادى صالح، صادق، با تقوى و عادل بودند و کمترین ایرادى بر آنها نمى توان گرفت و اگر کارهاى خلافى از آنها سرزده، باید به توجیه آنها بپردازیم. شیعیان و گروهى از روشنفکران اهل سنّت می گویند: گرچه اکثر صحابه افرادى با شخصیّت، فداکار، پاک و با تقوا بوده اند، ولى افراد منافق و ناصالح نیز وجود داشته که قرآن مجید و پیامبر اسلام(ص) از آنها بیزارى مى جستند.