آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

آیه 11 سوره حج، در شأن بادیه نشینانی نازل شده که هرگاه دنیا مطابق میلشان بود به اسلام و پیامبر(ص) اعتقاد داشتند، اما اگر دنیا برخلاف میلشان بود از اسلام روى گردان مى شدند و حوادث ناگوار را بخاطر اسلام آوردن می دانستند.

در آیه (11) سوره «حج» می خوانیم: «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَعْبُدُ اللّهَ عَلى حَرْف فَإِنْ أَصابَهُ خَیْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْیا وَ الاْخِرَةَ ذلِکَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبِینُ»؛ (بعضى از مردم خدا را تنها با زبان مى پرستند؛ همین که [دنیا به او رو کند و] خیرى به آنان برسد، حالت اطمینان پیدا مى کنند؛ اما اگر مصیبتى براى امتحان به آنها برسد، دگرگون مى شوند [و به کفر رو مى آورند! و به این ترتیب] هم دنیا را از دست داده اند و هم آخرت را؛ و این همان خسران و زیان آشکار است).
شأن نزول:
«ابن عباس» و جمعى دیگر از مفسران پیشین، در شأن نزول این آیه، چنین نقل کرده اند: گاهى گروهى از بادیه نشینان خدمت پیامبر مى آمدند.
اگر حال جسمانى آنها خوب مى شد، اسب آنها کرّه خوبى مى آورد، زن آنها پسر مى زائید و اموال و چهار پایان آنان فزونى مى گرفت، خشنود مى شدند و به اسلام و پیامبر(صلى الله علیه وآله) عقیده پیدا مى کردند!
اما اگر بیمار مى شدند، همسرشان دختر مى آورد و اموالشان رو به نقصان مى گذاشت، وسوسه هاى شیطانى قلبشان را فرا مى گرفت و به آنها مى گفت: تمام این بدبختى ها به خاطر این آئینى است که پذیرفته اى و آنها هم روى گردان مى شدند!.(1)
قابل توجه این که قرآن در مورد روى آوردن دنیا به این اشخاص، تعبیر به «خیر» مى کند، و در مورد پشت کردن دنیا تعبیر به «فتنه» (وسیله آزمایش) نه «شرّ»، اشاره به این که این حوادث ناگوار شرّ و بدى نیست، بلکه وسیله اى است براى آزمایش.(2)