در قرآن و روايات، براى تلاوت و بهره ‏گيرى از آيات آن، آداب و شرايطى بيان شده است. در قرآن كريم آمده: «وَ رَتِّلِ‏ الْقُرْآنَ‏ تَرْتِيلاً؛  و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان». پيامبر گرامى (ص) مى ‏فرمايد: «براى هر چيزى زيورى است و زيور قرآن صداى خوب است». همچنین بدون ادب باطنى حق قرائت قرآن، اداء نخواهد شد. لذا امام صادق (ص) فرمود: «كسى كه قرآن را بخواند، و خاضع براى خدا نشود، و قلب او رقيق نگردد، و لباس حزن و ترس در درونش نپوشد، پس عظمت خداوندى را سبك شمرده است ... پس نظر كن چگونه كتاب پروردگارت و منشور ولايتت را تلاوت مى ‏كنى، و چگونه به اوامر و نواهى او جواب مى‏ گوئى، و چگونه امتثال حدود او مى‏ كنى ... و نزد وعده‏ ها و وعيدها (عذابهاى وعده داده شده) توقف كن، و در مثالها و مواعظ او تفكّر كن».

در پاسخ بايد گفت: اولا: به تصريح قرآن، الفاظ و عبارات و ساختار آن، از آنِ خدا است و با دستِ وحى انجام گرفته است. ثانیا: با اعجاز و تحدّى قرآن منافات دارد؛ زيرا گستره عاجز بودن شامل پيامبر(ص) نيز مى شود. ضمن اینکه چنين برداشتى از دو آيه از سوره «بقره» و «شعراء» كاملا سطحى مى نمايد؛ زيرا مقصود از «قلب» در آنها، شخصيّت درونى پيامبر(ص) است كه شخصيّت حقيقى او را تشكيل مى دهد.

واژه «ترتیل» از ماده «رَتَل» به معنى «منظم بودن و مرتب بودن» است؛ بنابراین، آیه «وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِیْلاً» اشاره به این واقعیت دارد که: آیات قرآن گرچه تدریجاً نازل شده است، اما روى نظم و حساب و برنامه بوده است. اما درباره تلاوت قرآن که دستور داده شده با ترتیل خوانده شود، منظور اینست که کلمات آن را درست و کامل و با صدای زیبا ادا کرده و در آیات آن تدبّر کنیم و عبرت بگیریم.

درباره ترتیل قرآن در روایات آمده که: آیات قرآن را نباید تند خواند و هدف این نباشد که حتما سوره تمام شود، بلکه با مکث و با صدایی خوب خوانده شود و در آیات بهشت و جهنم تفکر شود و ... لذا در روایات تأکید شده که آیات قرآن را به عنوان الفاظی خالی از محتوا تلاوت نکنیم بلکه هدف ما تحقق بخشیدن به محتوای قرآن باشد، اما متأسفانه بسیاری از مسلمانان به این نکته توجه نمی کنند و هدفشان فقط ختم سوره است.

«ترتيل» به معنى «منظم بودن و مرتب بودن» است. ازپيامبر(ص) در مورد ترتيل قرآن نقل شده: «حروف و کلمات آن را کاملاً روشن ادا کنيد آن را با سرعت پشت سر هم نخوانيد، به هنگام برخورد با عجائب قرآن توقف کنيد و بينديشيد و دل ها را با آن تکان دهيد». و از ائمه نيز نقل شده: «آيات را با تأنّى و صداى زيبا بخوانيد و هنگام آيات دوزخ به خدا پناه بريد و هنگام آيات بهشت از خدا بهشت را بطلبيد».

امام علي(ع) دراین باره می فرماید: «قرآن را با تدبّر تلاوت کرده و به وسيله آن، جان خويش را محزون می سازند». از این رو، آنان قرآن را به صورت ترتيل خوانده و خود را مخاطب قرآن دانسته، به گونه ای که: «هنگامى كه به آيات تشويق و پاداش هاى الهى می رسند، گويى آن بشارت را با چشم مى بينند، و نيز هنگامى كه به آيه بیم و انذار مى رسند، گويى فريادها و زبانه هاى آتش را با گوش می شنوند». در واقع ايمان آنها به مرحله شهود رسيده و حقايق جهان آخرت را با همه وجودشان لمس مى كنند.