آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گاه مى شود انسان به بهترين باغها دعوت مى شود و انواع وسايل پذيرائى براى او فراهم مي گردد؛ اما روحش چنان افسرده است كه از هيچ يك از آنها لذّت نمى برد؛ اما در بهشت قضيه بر عكس است، بهشتيان آنچنان غرق در نشاطند كه آثار آن به خوبى در چهره هاى آنان موج مى زند؛ بهشتيان و همسرانشان وارد بهشت مي شوند؛ در حالى كه آثار نشاط و شادى در چهره شان هويداست، در چهره هاى آنها طراوت و نشاط نعمت موج مي زند. در آن روز صورتها گشاده، نورانى و خندان است؛ زيرا از سعى و تلاش خود خشنودند.

گاه مى شود انسان را به بهترين باغها دعوت مى كنند و انواع وسايل پذيرائى براى او فراهم مى سازند؛ اما روحش چنان افسرده و گرفته است كه از هيچ يك از آنها لذّت نمى برد، انسان هنگامى مى تواند از مواهب الهى لذّت ببرد كه روح او داراى نشاط باشد. از آيات مختلف «قرآن مجيد» استفاده مى شود بهشتيان آن چنان غرق در نشاطند كه آثار آن به خوبى در چهره هاى آنان موج مى زند، تعبيراتى كه «قرآن» در اين زمينه به كار برده بسيار جالب و پر جاذبه است: در يك جا مى فرمايد: «اُدْخُلُوا الْجَنَّةَ اَنْتُمْ وَ اَزْواجُكُمْ تُحْبَرُونَ»(1)؛ (به آنها گفته مى شود شما و همسرانتان وارد بهشت شويد؛ در حالى كه آثار نشاط و شادى در چهره شما كاملا هويداست).
«تُحْبَرُونَ» از ماده «حِبر» (بر وزن فكر) به گفته «مقاييس اللغه» در اصل به معناى آثار زيباست و لذا به اشياء تزئين شده «مُحَبَّر» (بر وزن مشجّر) گفته مى شود و به مُرَكّب «حِبر» مى گويند؛ چون اثر جالبى از خود به يادگار مى گذارد و به علماء «احبار» مى گويند؛ چون آثار با ارزشى دارند، اين واژه به معناى سرور و نشاطى كه اثرش در چهره ظاهر باشد نيز اطلاق مى شود و در اينجا همين معنا مراد است.(2)
اين مطلب با تعبير ديگرى در آيه 24 سوره «مطفّفين» آمده است: «تَعْرِفُ فِي وُجُوهِهِمْ نَظْرَةَ النَّعِيمِ»؛ (در چهره هاى آنها طراوت و نشاط نعمت را مشاهده مى كنى!).
«نَظْرَة» در اصل به معنى زيبايى است و منظور از «نظرة النعيم» طراوت و شادابى خاصى است كه بر اثر وفور نعمت و زندگى مرفه به انسان دست مى دهد و حكايت از نشاط درونى مى كند و چنان است كه (رنگ رخساره خبر مى دهد از سرّ درون).(3)
بعضى از مفسّران اين واژه را به معناى شادمان و خندان بودن تفسير كرده اند، همان گونه كه در آيه 39 سوره «عبس» نيز آمده: «وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُسْفِرةٌ ضَاحِكَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ»(4)؛ (صورت هايى در آن روز گشاده و نورانى و خندان و مسرور است).
ولى آيات قبل از آن نشان می دهد که این آیه ناظر به حالت مؤمنان در صحنه محشر است نه در بهشت. بعضی نیز آن را به معناى نورانيّت، زيبايى و درخشندگى كه با هيچ بيانى قابل توصيف نباشد تفسير كرده اند(5) و بالاخره بعضی هم آن را به معنی بشاشتی که از احساس رضای محبوب (یعنی خداوند) در چهره آنان نمايان مى گردد مى دانند.(6)
در تعبير ديگرى در آيه 8 سوره «غاشيه» مى خوانيم: «وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ ناعِمَةٌ لِسَعْيِها رَاضِيَةٌ»؛ (چهره هايى در آن روز شاداب و با طراوت است [؛ زيرا] از سعى و تلاش خود خشنود است).
«ناعِمَةٌ» از ماده «نعمت» گرفته شده و در اينجا به معناى غرق نعمت بودن است آن چنان كه آثارش از خوشحالى، سرور، شادابى و طراوت در چهره ظاهر شود، بعضى نيز گفته اند از «نعومت» به معناى نرمى و لطافت گرفته شده كه آن نيز نتيجه نعمت هاى گوناگون است.(7)،(8)