آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

سوره «واقعه» چنان که از نامش پیدا است، از قیامت و ویژگیهاى آن سخن مى گوید، اما مى توان محتواى سوره را در چند بخش خلاصه کرد: حوادث آغاز ظهور قیامت؛ گروه بندى انسانها در آن روز به «اصحاب الیمین» و «اصحاب الشمال» و «مقرّبین» و بحث درباره هرکدام؛ ذکر دلائل مختلفى پیرامون مسأله معاد؛ ترسیمى از حالت احتضار؛ و بیان اجمالی پاداش و کیفر مؤمنان و کافران.

در «تاریخ القرآن» از «ابن ندیم» نقل شده: سوره «واقعه» چهل و چهارمین سوره اى است که بر پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نازل شد،(1) قبل از آن سوره «طه»، و بعد از آن «شعراء» بوده است.
این سوره، همان گونه که از لحن آن پیدا است، و مفسران نیز تصریح کرده اند، در «مکّه» نازل شده است، هر چند بعضى گفته اند آیات 81 و 82 در «مدینه» نازل گردیده، ولى، دلیلى براى این گفته در دست نیست، و نشانه اى در آیات مزبور بر این ادعا وجود ندارد.
سوره «واقعه» چنان که از نامش پیدا است، از قیامت و ویژگیهاى آن سخن مى گوید، و این معنى در تمام آیات 96 گانه سوره، مسأله اصلى است، اما از یک نظر مى توان محتواى سوره را در هشت بخش خلاصه کرد:
1 ـ آغاز ظهور قیامت و حوادث سخت و وحشتناک مقارن آن.
2 ـ گروه بندى انسانها در آن روز، و تقسیمشان به «اصحاب الیمین» و «اصحاب الشمال» و «مقرّبین».
3 ـ بحث مشروحى از «مقامات مقربین» و انواع پاداشهاى آنها در بهشت.
4 ـ بحث مشروحى درباره گروه دوم، یعنى «اصحاب الیمین» و انواع مواهب الهى بر آنها.
5 ـ بحث قابل ملاحظه اى درباره «اصحاب الشمال» و مجازاتهاى دردناک آنها در دوزخ.
6 ـ ذکر دلائل مختلفى پیرامون مسأله معاد از طریق بیان قدرت خداوند، و خلقت انسان از نطفه ناچیز، و تجلّى حیات در گیاهان، و نزول باران، و فروغ آتش، که در ضمن نشانه هائى از توحید نیز محسوب مى شود.
7 ـ ترسیمى از حالت احتضار و انتقال از این جهان به جهان دیگر که، آن خود نیز از مقدمات رستاخیز است.
8 ـ نظر اجمالى دیگرى روى پاداش و کیفر مؤمنان و کافران، و سرانجام سوره را با نام پروردگار عظیم پایان مى دهد.(2)