اولا: این روایات که از طرق حدیثی گوناگونی نقل شده با هم تناقض دارند. حتی روایتی که از خلیفه دوم این شأن نزول را برای آیه معرفی می کند روزهای متفاوتی را اعم از پنج شنبه و جمعه به عنوان روز نزول آیه معرفی می کند و این در حالی است که طبق همان مبانی تاریخی و حدیثی، نقلی یافت نشده که بنابر آن، پیامبر اکرم در روز عرفه حجه الوداع، نماز جمعه برپا کرده باشند!

ثانیا: چنین شأن نزولی برای آیه با دو عقیده مشهور اهل سنت نیز تناقض دارد. یکی وفات پیامبر 81 روز بعد از نزول این آیه و دیگر وفات ایشان در روز 12ربیع الاول. اگر آنچنان که ادعا شده این آیه در عرفه بر پیامبر نازل شده، فاصله بین روز وفات ایشان (12ربیع) تا روز عرفه بیش از 90 روز است نه 81 روز!

با توجه به آیات و روایات، بعد از ظهور امام مهدی(عج) هیچ دین زنده ای به جز اسلام وجود نخواهد داشت و اسلام بر سرتاسر جهان حاکم خواهد شد. امّا با این همه نمى توان گفت که اقلّیّت هاى کوچکى از پیروان ادیان آسمانى دیگر مطلقاً وجود نخواهد داشت؛ هر چند اکثریّت انسانها به نظام توحیدى اسلام گرایش خواهند کرد، امّا امکان دارد افرادى بر اثر اشتباه یا تعصّب، بر عقیده پیشین باقى بمانند و این یک امر طبیعى است. البتّه اگر چنین اقلّیّتى هم وجود داشته باشد، به صورت یک اقلّیّت سالم و با حفظ شرایط «اهل ذمّه» مورد حمایت آن حکومت اسلامى خواهند بود.

خطیب بغدادی از ابوهریره نقل می کند: هر کس در این روز روزه بگیرد خداوند ثواب شصت ماه روزه را به او عطا مى کند؛ روزی که پیامبر(ص) دست علی(ع) را گرفت و فرمود: هرکه من مولاى او هستم این على مولاى اوست. سپس عمر به علی(ع) تبریک گفت و آیه اکمال نازل شد. همین مضمون را ابن عساکر و پانزده نفر از علمای اهل سنت با سندهای صحیح نقل کرده اند.

روایاتى را که شیعه براى اثبات حقانیت خود به آنها استناد می کند، همگى صحیح بوده و از اعتبار زیادی نزد علمای سنی نیز برخوردار است و اگر کسی آنها را ضعیف بداند در حقیقت بسیاری از راویان اهل سنت که آنها را نقل کرده اند را، زیر سؤال برده؛ همان راویانی که پایه های مذهب اهل سنت را ساخته اند.

از مجموعه روايات استفاده مى شود: در بازگشت از حجة الوداع مسلمانان به دستور پیامبر(ص) در سرزمين «غدير خم» توقف كردند. ایشان در خطبه ای مفصل فرمود: من به زودى از ميان شما مى روم لکن دو چيز به يادگار مي‌گذارم، اوّل كتاب خدا و ديگري خاندانم. سپس دست علي(ع) را بلند كرد و فرمود: هر كس من رهبر او هستم على(ع) رهبر اوست، و اين سخن را 3 يا 4 بار تكرار كرد و فرمود: همه وظيفه دارند اين خبر را به غائبان برسانند؛ و در اين هنگام، آيه اكمال دين نازل شد.

این ایراد بر اهل سنت وارد است، نه شیعه؛ مکتب شیعه در زمان پیامبر(ص) شکل گرفت. طبق آیه «خير البَريّة» و روایاتی که شیعه و سنی نقل کرده، اطلاق لفظ شیعه بر پیروان امام علی(ع) توسط پیامبر(ص) صورت گرفت، اما مسلمانان عصر رسول خدا هرگز «سُنّی» نامیده نمی شدند و «اهل سنّت» با تمام مکاتب کلامی و فقهی و حدیثی و طریقت های صوفیانه اش در قرنهای بعد از صدر اسلام پدید آمدند. ضمن اینکه کمال دین به خبر «ولایت علی(ع)» بود که بعد از نزول آیه اکمال دین در روز غدير فرود آمد و طبق حدیث ثقلین و آیات ابلاغ و اکمال دین و سایر آیات و روایاتی که به پیروی از اهل بیت سفارش کرده، آن اسلامی که در زمان پیامبر کامل شد اسلام به تفسیر و روایت اهل بیت و تشیع است. آن اسلامی که در زمان پیامبر کامل شده است اسلام به تفسیر و روایت امامان اهل بیت است و «تشيع» در حقیقت به معناى پيروى از پيامبر(ص) می باشد. روشن است كه تشيع به اين معنا، عين اسلام است، نه جدا از اسلام. از نظر شیعه اسلام حقیقی همان است که کتاب آن را امامان اهل بیت تفسیر می کند و سنت آن را هم آنها روایت می کند؛ چرا که اهل بیت مصداق اصلی آيه «فَسْئَلُوا أَهْلَ‏ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»؛‏ (از اهل ذكر سؤال كنيد اگر نمى‏ دانيد) می باشند.

محمّد بن جریر طبرى، ابو نعیم اصفهانى، خطیب بغدادى، ابو سعید سجستانى، خطیب خوارزمى، جلال الدین سیوطى و...، نزول آیه اکمال را در روز غدیر خم روایت کرده اند.

فخر رازی منظور از الیوم در آیه اکمال دین را روز عرفه می داند. بخاری نیز نقل کرده: ضمن گفت و گویی که بین خلیفه دوم و شخصی یهودی درمی گیرد، خلیفه اعلام می کند منظور از الیوم در این آیه همان روز عرفه است. پاسخ: حضور نام امثال خلیفه دوم و معاویه به عنوان دو تن از غاصبان در سلسله سند چنین روایاتی باعث تضعیف این روایات از حیث سندی می گرد. ثانیا با توجه به نقل اجماع اهل سنت درباره زنده ماندن 80 روزه حضرت رسول بعداز نزول این آیه مشخص می شود که این آیه در 18ذی الحجه یعنی روز غدیر نازل شده است.
 

کلینی از امام باقر روایت می کند وقتی ولایت به عنوان آخرین فریضه نازل شد، خداوند نیز آیه اکمال دین را فرو فرستاد. این روایت با مضمون آیه شریفه نیز سازگار است زیرا؛ اولا: با انتخاب خلیفه بی نظیری برای حضرت رسول توطئه دشمنان اسلام در ضربه زدن به اسلام نقش بر آب شد. ثانیا: با این انتخاب نبوت به سیر تکاملی خود ادامه داده، و دین کامل شد. ثالثا: نعمت های خداوند با نصب امامت کامل شد. رابعا اسلام بدون امام بعداز نبی دینی فراگیر و جهانی نخواهد بود.

این ادّعا آنقدر بی اساس است که حتی بزرگان اهل سنت در آن دچار تردید شده اند؛ دکتر احمد محمود صبحی می گوید: آیا می شود باور کرد پیامبر(ص) مردم را بدون تعیین رهبر و خلیفه بعد از خود رها کند؟ واگر بر فرض چنین باشد آیا به ذهن کسی خطور نکرد که از پیامبر(ص) سؤال کند جایگزین تو، و رهبر آینده چه کسی خواهد بود؟
ابن ابی الحدید می گوید: در شگفتم که آنان از چگونگی تجهیز پیامبر(ص) و طریقه کفن و دفن ایشان سؤال می کنند، اما در مورد خلافت بعد از پیامبر(ص) سؤال نمی کنند و من نمی دانم در این رابطه چه بگویم؟