افعال اختيارى انسان؛ يكى از مسائل مورد بحث ميان «اشاعره» و «اهل عدل» است. «ابوالحسن اشعرى» مى گويد: «مقتضاى توحيد ربوبيّت آن است كه هر چه در عالَم هستى پديد آيد؛ از جمله افعال اختيارى انسان، با اراده خداوند انجام مى گيرد، و ...». لکن باید گفت: بی شك، اراده شخصى انسان در انجام افعال اختيارى وى نقش داشته و افعال انسان به خود وى منتسب می گردد و پيامدهاى آن، گردنْ گير خود اوست. و اين امر، از قضاياى وجدانى محسوب مى شود؛ يعنى روشن بودنِ آن ضرورى و بديهى است و نيازى به استدلال و اقامه برهان ندارد.

به تازگی دو تفسير عجیب درباره «محكم و متشابه» ارائه شده كه عبارتند از: 1. مرحوم طالقانى می گويد: «قرآن داراى دو وجود و دو مرحله است، مرحله پيش از نزول و پس از نزول. قرآن، پيش از نزول محكم، ثابت و نامتغيّر است؛ اما همان محکمات پس از نزول، در ظروف انديشه هاى گوناگون و به صورت كلمات و آيات متفرق تبين گرديده، و به صورت متشابه در آمده است. 2. محكمات آياتى هستند كه اصول اساسى و ديدگاه هاى كلى مكتب را بيان مى كنند؛ اما آيات متشابه مشتمل بر مطالبى است كه خود «اصل» نيستند، اما منبعث از اصول بوده، لذا فاقد خصلت ثبات و پايدارى می باشند.

واژه محکم از ریشه حکم بر وزن (قفل) است که دارای معانی متعددی است اما همه آن ها، به معنای منع و جلوگیری است. آيات محكمات را، از اين نظر محكمات گفته اند كه صراحت و وضوح آنها از هرگونه تفسير و تأويل نادرست، جلوگيرى مى كند.

بسيارى از آيات قرآن، نياز به شرح و تفسير و بيان شرايط و ذكر موارد استثنا دارد و يا متشابهاتى است كه بايد در پرتو محكمات به وسيله معصومين(ع) تفسير شود. به علاوه، گذشت زمان مسائل تازه اى را مى آفريند كه بايد براى استنباط احكام آنها، به ريشه ها و اصولى كه در «كتاب اللّه» هست، مراجعه كرد و براى اينكه از هر گونه اشتباه در امان بمانيم، بايد اين كار با راهنمايى معصوم صورت گيرد. ضمن اینکه خود قرآن دعوت كلّى و عمومى به سوى همه علوم كرده و مراجعه به اهل اطّلاع را در مسائل مورد نياز، لازم شمرده است.