مهم ترین عوامل تقليدهای كوركورانه عبارتند از: 1- عدم بلوغ فكرى؛ 2- شخصيت زدگى؛ 3- علاقه شديد به نياكان و پيشينيان. 4- گروه گرايى يا تعصّب هاى قبيله اى.

با توجه به بعضی آیات قرآن می توان گفت «جهل» سرچشمه كفر است. در سوره «اعراف» موسی(ع) درخواست بنی اسرائیل را برای داشتن بتی همچون بت دیگر مشرکان، ناشی از جهل و نادانی شان دانست. تاريخچه بت پرستى نيز نشان مى دهد كه هميشه اين كار زشت در سايه خرافات و موهومات پيش رفته و هر قدر علم و دانش اقوام افزون گشته بت پرستى و شرك عقب نشينى كرده و انوار توحيد فروزان گشته است. حضرت هود(ع) نیز در سوره «احقاف» به قوم عاد شبیه چنین سخنی را مى گويد.

اديان الهى به هنگام نزول و در ابتدا بسیار پاک و جان پرورند، اما به تدریج و با وارد شدن خرافات از طرف اشخاص مغرض، به انحراف کشیده می شوند و تاثیر تربیتی خود را از دست می دهند. به همین خاطر همیشه باید رهبری معصوم به عنوان پاسدار حریم دین در جامعه وجود داشته باشد تا مردم را از انحراف و افکار التقاطی حفظ کند. حضرت علی(ع) نیز در نهج البلاغه می فرماید: هرگز روى زمين از قيام كننده به حجّت الهى خالى نمى گردد، خواه ظاهر و آشكار باشد، و پنهان، تا دلائل الهى و نشانه هاى روشن او باطل نگردد.

مردمى كه از نظر فكرى در سطح پايين قرار دارند هميشه مركب هاى راهوارى براى مستكبران محسوب مى شوند و از آنجا كه بت پرستى بر پرستش موهومات بنا شده، عامل مؤثّرى براى تحميق توده ها است. شرك، عامل پراكندگى است و «اختلاف بیانداز و حکومت کن» از قديمى ترين ابزار استثمار است. مستكبران همواره خواهان اين هستند كه مردم در برابر آنها همچون خدا تواضع كنند و فرمانشان را به عنوان فرمان مقدّس بپذيرند. مردمى كه در برابر سنگ و چوب سجده مى كنند، براى پذيرش خدايان انسانى آمادگى بيشترى دارند.