گستردگی اصحاب ائمه در شهرها، نيازمند ايجاد سیستم ارتباط منظم و بسیار حساسی بود كه باعث گسترش تشیع و یا حفظ وضعیت موجود می شد. اين امر با تعیین «وکلا» از طرف امامان شکل می گرفت. در انتخاب وكيل به سابقه علمی درخشان و ارتباط استوار با امامان قبلی یا خود آن حضرت توجه می شد. اين ارتباط به وسیله نامه يا تماس مستقیم با امام(ع) يا فرستادن افرادی از طرف شیعیان به محضر آن حضرت انجام می گرفت. استفاده از این سیستم، موجب گسترش آموزه های شیعی در قالب حدیث و کلام به تمامی جوامع کوچک و پراکنده شیعی می شد.

در دوره «غيبت صغری»، امام زمان(عج) به كلى از ديده ها پنهان نبود؛ بلكه با وكلا و سفيران خاصش در تماس بوده و گاهى سفيران آن حضرت، ملاقات برخى از افراد را با ایشان ترتيب مى دادند؛ ولى در عصر «غيبت كبری» ملاقات ها به اين نحو سازماندهى نشده است؛ بلكه در صورت ضرورت خود حضرت به ديدار برخى آمده و آنها از وجود حضرت بهره مند مى شوند.

در دوران غيبت صغرى چهار تن از علماى پارسا و بزرگ شيعه، نايبان خاص حضرت مهدى(عج) بودند، که عبارتند از: عثمان بن سعيد عَمْرى، محمد بن عثمان بن سعيد عَمْرى، حسين بن روح نوبختى و على بن محمد سَمَرى. وکلای دیگر امام که در مناطقی مانند کوفه، اهواز  و... حضور داشتند، به وسیله این چهار نفر امور مردم را به عرض حضرت می رساندند.

«ابوعلى بن راشد» می گوید: «به او [امام] نوشتم که مرا به گرفتن حق خود مأمور نموده اید؛ ولی نمی دانم منظور چیست؟ پاسخ دادند: منظور خمس است». بهانه جویان اشکال گرفته اند که: 1. نام امام صريحاً در این حدیث نيامده؛ در حالیکه روشن است ابوعلی از وكلای مخصوص امام جواد(ع) و امام هادى(ع) است. 2. چگونه این حق بر وكيل امام مخفى مانده است؟ درحالیکه در بعضى از زمان های دشوار، امامان(ع) تمام يا بخشی از خمس را به شیعیان مى بخشيدند و هنگامى كه شرايط ايجاب مى كرد خمس گرفته شود بسياری از كمّ و كيف آن بى خبر بودند.

شيعيان با نوّاب اربعه امام زمان(عج) دو نوع ارتباط داشتند؛ يكي ارتباط با واسطه و غير مستقيم بود كه به خاطر ظلم عباسيان امكان فعاليت آشكارا و آزادانه نبود. دوم ارتباط مستقيم و بى واسطه كه از زمان سفیر دوم به بعد شكل گرفت.