واژه «اصحاب الجنّه» در «قرآن» زياد تكرار شده، و غالبا به معناى بهشتيان است؛ امّا در سوره «قلم» به معنای «صاحبان باغ» آمده است. در روایات و تاریخ، داستان «صاحبان باغ» چنین آمده است: مرد سخاوتمندی بود که باغی پر از میوه داشت. موقع برداشتِ میوه، به اندازه نیاز خود و خانواده اش برمى داشت و بقيّه را بین مستمندان تقسیم می کرد؛ اما بعد از فوتش و رسيدن باغ به فرزندانش، آنها تصميم گرفتند كه ذره اي از ميوه هاي باغ را به فقرا ندهند. تمام مقدمات كار را انجام دادند تا صبح قبل از طلوع آفتاب تمام ميوه ها را بچينند و همه را بفروشند؛ اما وقتی به باغ رسیدند دیدند جز خاکستر، اثری از باغ نمانده است.

امام علي(ع) براي مقابله با «غم و اندوه» می فرماید: «هجوم غم و اندوه را با نيروى صبر و حسن يقين از خود دور ساز». در واقع زندگي انسان در معرض هجوم غم و اندوه قرار دارد و انسان باید با نيروی صبر این مسیر را طی کند؛ زیرا صبر در برابر حوادث غیر اختياری و یا حوادثی که بخاطر سهل انگارى دامن او را می گیرد، انسان را در نزد خدا سالم و مأجور می گرداند؛ اما در صورت ناشكيبايى، حوادث مسير خود را طى مى كند بى آنكه اجر و پاداشى برای انسان داشته باشد.

در بعضى تواريخ آمده كه لقمان غلامى سياه از مردم سودان مصر بود و با وجود چهره نازيبا دلى روشن و روحى مصفّا داشت. او از همان آغاز به راستى سخن مى گفت و امانت را به خيانت نمى آلود و در امورى كه مربوط به او نبود دخالت نمى كرد. بعضى از مفسّران احتمال نبوّت او را داده اند اما هيچ دليلى بر نبوتش وجود ندارد؛ بلكه شواهد روشنى بر ضدّ آن داريم. نكته ى قابل عبرت اين است كه انسان مى تواند به جائى برسد كه كلامش در كنار كلمات الهى قرار بگيرد اگرچه پيامبر هم نباشد.

امام علي(ع) درباره خصوصيات «دنیا و ساکنانش» می فرماید: «اى بندگان خدا! شما را از دنياى فريبنده بر حذر مى دارم؛ زيرا سرايى ناپایدار است و جايگاه سختى است، ساكنانش آماده سفر و مقيمانش ناگزير به جدايى از آن هستند، ساكنان دنيا مانند سرنشينان يك كشتى هستند كه در دل اقيانوسى عميق گرفتار امواج كوبنده و سنگينى شده و پيوسته طوفان ها و امواج، آنها را مضطرب مى سازد، گروهى از سرنشينانش غرق شده و آنانكه نجات مى يابند بادها آنها را به اين سو و آن سو مى برند و بر فراز امواج هولناك به هر طرف مى كشانند، بازيافتن غرق شده ها ممكن نيست و نجات يافته ها نيز در شرف هلاكتند».

ایشان در این خصوص دستوراتی به كارگزاران خود مى دهد؛ نخست دستور به تقواى الهى در نهان و آشكار مى دهد و اینکه ظاهر و باطنشان یکی باشد و دورنگی و دورویی نداشته باشند. امام(ع) در اين فرمايش خود در مسئله اخلاص و امانت، روى دو چيز انگشت گذاشته اند: يكى هماهنگى خلوت و جلوت و ديگرى هماهنگى گفتار و كردار و در واقع اخلاص بر همين دو ركن استوار است و رياكاران هر دو يا يكى از آن دو را از دست مى دهند.