آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) براي مقابله با «غم و اندوه» می فرماید: «هجوم غم و اندوه را با نيروى صبر و حسن يقين از خود دور ساز». در واقع زندگي انسان در معرض هجوم غم و اندوه قرار دارد و انسان باید با نيروی صبر این مسیر را طی کند؛ زیرا صبر در برابر حوادث غیر اختياری و یا حوادثی که بخاطر سهل انگارى دامن او را می گیرد، انسان را در نزد خدا سالم و مأجور می گرداند؛ اما در صورت ناشكيبايى، حوادث مسير خود را طى مى كند بى آنكه اجر و پاداشى برای انسان داشته باشد.

امام علي(علیه السلام) در بخشی از نامه 31 «نهج البلاغه» می فرماید: (هجوم اندوه و غم ها را با نيروى صبر و حسن يقين از خود دور ساز)؛ «اطْرَحْ عَنْكَ وَارِدَاتِ الْهُمُومِ بِعَزَائِمِ الصَّبْرِ وَ حُسْنِ الْيَقِينِ». اشاره به اينكه زندگى، مجموعه اى از تلخ و شيرين هاست و هر زمان از سويى غم و اندوهى به انسان هجوم مى آورد؛ گاه در مسائل اجتماعى گاه سياسى گاه امور مادى و گاه امور خانوادگى. انسان اگر در برابر هجمه اندوه ها زانو بزند بزودى از پاى در مى آيد؛ ولى با دو نيرو مى توان بر آنها غلبه كرد: نخست قدرت صبر و شكيبايى است كه انسان بداند چه صبر كند چه صبر نكند اين گونه حوادث كه از اختيار او بيرون است، و یا حتی بر اثر سهل انگارى و ندانم كارى دامن او را گرفته است، مسير خود را طى مى كند. اگر صبر كند در نزد خدا هم سالم است و هم مأجور، و اگر شكيبايى را ترك كند باز حوادث مسير خود را طى مى كند بى آنكه اجر و پاداشى داشته باشد. ديگر اينكه اگر انسان به نيروى يقين مجهز باشد و به تعبير «قرآن مجيد» بگويد: «قُلْ لَّنْ يُصيبَنا إِلاّ ما كَتَبَ اللهُ لَنا»(1)؛ (بگو: هيچ حادثه اى براى ما رخ نمى دهد؛ مگر آنچه خداوند براى ما مقرّر داشته است). به يقين تقديرات الهى از روى حكمت است چه از حقيقت آن آگاه باشيم چه نباشيم؛ در نتيجه با اين دو نيرو در برابر واردات هموم ايستادگى مى كند و به خود آرامش مى دهد.
مرحوم مغنيه در «شرح نهج البلاغه» خود داستانى نقل مى كند كه آموزنده است؛ وى مى گويد: «مردى در خود احساس بيمارى كرد. هنگامى كه به طبيب مراجعه نمود به او خبر دادند كه متأسّفانه گرفتار سرطان خون شده است. آن مرد بيمار با بى اعتنايى از اين مسئله گذشت و گفت: براى من چه تفاوت مى كند با مرگ ناگهانى از دنيا بروم يا با مرگ تدريجى به هر حال بايد رفت و ساليان دراز به همين صورت زندگى مى كرد در حالى كه اگر صبر و قرار را از دست داده بود و در بستر بيمارى مى خوابيد، قواى خود را از دست مى داد و با مرگ دست به گريبان مى شد و در همان زمان كوتاهى كه زنده بود گويا هر روز مى مرد و زنده مى شد».(2)
لقمان حكيم نيز در اندرزهاى سودمندش به فرزند خود مى گويد: «وَ اصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ»(3)؛ (در برابر مصائبى كه به تو مى رسد شكيبا باش كه اين از كارهاى مهم است).(4)