پيش از هر چيز بايد دانست كه تعابير قرآن درباره موجودات ماوراى طبيعت، بر ظاهر حمل نمى‌شود؛ زيرا هم فهم بشر محدود است و هم قالب الفاظ بشرى گنجايش مفاهيم دقيق غير مادى را ندارد. مفاهيمى كه اصولاً از قلمرو حس و ماده بيرون است. به ديگر سخن، هم فهم بشر و هم الفاظ بشرى، محدود و كاربرد آنها صرفاً در گستره عالم ماده است؛ به همين دليل نمى‌توان به كمك آنها از جهان لطيف و ظريف مجردات خبر داد. بنابراين هرگاه در قرآن كريم سخن از عالم مجردات به ميان مى‌آيد، بى گمان كاربردى استعارى و تمثيلى است. آری نبايد عالم بالا را همانند جهان ماده انگاشت، با اين تفاوت كه جايگاه آن بالاتر از اين عالم است؛ زيرا چنين برداشتى انگاره‌اى مادّى از يك مفهوم فرامادّى است كه با هم تفاوت بنيادين دارند....

اولا: پيام هاى رحمانى با القائات شيطانى از نظر محتوا و ماهيت، زمين تا آسمان فرق دارد، و محتواى هريك معرّف آن است. ثانیا: هنگامى كه پيامبر(ص) با جهان ماوراى طبيعت يا پيك وحى تماس پيدا مى كند با شهود درونى اين حقيقت را به وضوح در مى يابد كه ارتباط او با خدا است؛ درست همانند اين كه ما قرص خورشيد را مى بينيم. اگر كسى بگويد شما از كجا مى دانى كه الان در بيدارى قرص آفتاب را مى بينى؟ شايد خواب باشى! مسلّماً به این گفته هرگز اعتنا نمى كنيم، چون احساسى را كه داريم براى ما غير قابل ترديد است.

الف: الفاظ بشری قالب معانى الهی نیست و لذا ناچاریم کلماتى را به کار بریم که از جهات مختلفى نارسائى دارد. همین سرچشمه بخشی از متشابهات قرآن است. ب: بسیارى از حقایق قرآن مربوط به جهان ماوراى طبیعت است که ما قادر به درک عمق آنها نیستیم. این نارسائى افکار ما و بلند بودن افق آن معانى، سبب دیگرى براى تشابه قسمتى از آیات است. ج: موجب به کار انداختن افکار و اندیشه ها و به وجود آوردن جنبش و نهضت فکرى در مردم است. د: متشابهات قرآن، نیاز شدید مردم را به پیشوایان الهى، پیامبر(ص) و اوصیاى او روشن مى سازد.

ساده ترین ایراد مادّى ها به خداپرستان این است که چگونه مى توانیم به موجودى که با حواسّ خود درک نکرده ایم، ایمان بیاوریم؛ خدایى که نه جسم دارد، نه مکان، نه زمان، نه رنگ و نه ... . اما امروزه آنان ایراد خود را با عبارات علمى چنین بیان مى کنند: ما به چیزى اعتراف مى کنیم که علم براى ما ثابت کند؛ موجودات ماوراى طبیعت را علم ثابت نکرده و ما چیزى را که علم ثابت نکند قبول نداریم. در حالی که می دانیم ماورای طبیعت را همانگونه که از نامش پیداست، نمی توان با ابزار محدود طبیعی اثبات کرد.

در مورد وجود جهانى بيرون ذهن، فلاسفه به دو گروه تقسيم شده اند: واقع گرايان و پندارگرايان(سوفسطاییان). براى پى بردن به وجود خارجى اشياء بهترين راه اين است كه اين امر را موكول به وجدان عمومی مردم كنيم. جالب این که پندارگرایان هم در عمل، واقع گرا هستند. قرآن مجيد نيز در آيات متعدد به وضوح بر اين معنا(وجود جهان خارج از ذهن) صحّه نهاده، و سرتاسر آيات قرآن از واقعيت هاى عينى خارجى، آسمان و زمين، انسان ها و فرشتگان، جهان طبيعت و ماوراى طبيعت دنيا و آخرت خبر مى دهد.